«Αυτό που με απασχολούσε ήταν το να δώσω μια ξεκάθαρη απάντηση στον εαυτό μου, να καταλάβω γιατί μου συνέβη αυτό. Πλέον, κατέληξα στο ότι αν υπάρχει μια απάντηση για κάθε άνθρωπο που έχει βιώσει τον βιασμό σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι ότι "δεν φταις εσύ, έτυχε να είσαι εσύ"».
Ο Φ. μεγάλωσε σε μια επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλάδας. Όταν ήταν πέντε-έξι ετών κακοποιήθηκε σεξουαλικά από έναν άνδρα μέσης ηλικίας, έναν γείτονα, παντρεμένο, με παιδιά, που έπαιζαν καθημερινά μαζί του. Για την ακρίβεια, ο άνθρωπος που τον κακοποίησε διατηρούσε κατάστημα κάτω από το σπίτι του το οποίο, σαν παιδί της γειτονιάς, ο Φ. επισκεπτόταν για να παίξει με άλλα παιδιά της ηλικίας του.
Οι μνήμες από τον βιασμό του δεν ήταν ξεκάθαρες μέχρι τα πρώτα ενήλικα χρόνια του, αφού όπως λέει ο ίδιος, «έβλεπα τη σκηνή στον ύπνο μου σαν παρατηρητής και όχι σαν να το βιώνω εγώ ο ίδιος. Το ένιωθα ότι κάτι δεν πάει καλά. Όμως, όπως μου εξηγήθηκε αργότερα, δεν μπορούσα να διακρίνω σε εκείνη την ηλικία το λάθος. Πήγαινα σ’ αυτό το μαγαζί με τους γονείς μου, με τα παιδιά απ’ τη γειτονιά, και ένα παιδί όταν κακοποιείται από κάποιον που γνωρίζει ή που έχει δει να συναναστρέφονται οι γονείς του, δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι έχει συμβεί ή πιστεύει πως το φαντάστηκε για να μη βιώσει τον ψυχικό πόνο που βίωσε. Η μνήμη του περιστατικού άρχισε να γίνεται λιγότερο θολή όταν έγινα αρκετά δυνατός συναισθηματικά για να την αντιμετωπίσω. Είχα ήδη ζητήσει ψυχολογική υποστήριξη για να ξεπεράσω άλλα πράγματα, όταν άρχισα να καταλαβαίνω τι μου είχε συμβεί και άργησα αρκετά να το εξομολογηθώ στον ψυχοθεραπευτή μου γιατί δεν ήμουν σίγουρος αν το είχα βιώσει. Κάποια στιγμή ρώτησα τη μητέρα μου αν της είχα αναφέρει κάτι τότε και μου απάντησε «παιδί ήσουν, δεν ήξερες τι έλεγες», γεγονός που με έκανε να καταλάβω πως δεν ήταν απλά κάτι που υπήρχε στη φαντασία μου και πως σαν παιδί είχα προσπαθήσει να μιλήσω. Σταδιακά θυμήθηκα πως αυτό δεν συνέβη μόνο μια φορά, αλλά πάνω από τρεις. Δεν μπορώ να γνωρίζω δηλαδή πόσες φορές έγινε. Μπορεί και παραπάνω».
Ο Φ. κατάλαβε ότι εκείνο το θολό όνειρο με την κακοποίησή του ήταν μια αληθινή μνήμη που έμενε στο υποσυνείδητό του, μέχρι που ζήτησε ψυχολογική υποστήριξη για να ξεπεράσει ένα άλλο γεγονός που τον τραυμάτισε όπως λέει με παρόμοιο τρόπο. Είχε φύγει από την επαρχιακή πόλη στην οποία μεγάλωσε, ήρθε στην Αθήνα για σπουδές, συμφιλιώθηκε με τη σεξουαλικότητά του και έκανε την πρώτη του σχέση με έναν λίγο μεγαλύτερο άνδρα. Έμειναν μαζί σχεδόν αμέσως και ένα βράδυ ο σύντροφός του τον βίασε. Ο ίδιος δεν κατάλαβε τι ακριβώς συνέβη διότι για εκείνον ξεκίνησε απλώς σαν ένα βράδυ χωρίς ιδιαίτερη ερωτική διάθεση, ενώ ο σύντροφός του τον έκανε εκ των υστέρων να αισθανθεί πως ήταν υποχρεωμένος να έρθουν σε επαφή: «Πήγαμε στο σπίτι του, είχαμε πιει αρκετά και δεν ένιωθα πολύ καλά. Έπεσα να ξαπλώσω, εκείνος ήρθε από πάνω μου και τότε του είπα ότι θέλω να κοιμηθώ γιατί είχα πιει αρκετά και ήμουν κουρασμένος. Το μόνο που μου είπε ήταν "δεν κατάλαβες καλά". Μου έπιασε τα χέρια και τα πίεσε στην πλάτη μου σε βαθμό που δεν μπορούσα καλά-καλά να αναπνεύσω και με το άλλο χέρι πίεζε το κεφάλι μου στο μαξιλάρι για να μη φωνάξω. Όταν όλα τελείωσαν έκανε σαν να μη συμβαίνει τίποτα».
Για πολύ καιρό μετά απ’ αυτό το περιστατικό, παρέμεινε στη σχέση για περίπου δυο χρόνια, ενώ δέχτηκε κι άλλες φορές τέτοιες συμπεριφορές παρά την άρνησή του να συνευρεθεί ερωτικά με τον σύντροφό του. Ο ίδιος, όπως εξηγεί, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πως παρά το ξεκάθαρο «όχι» του, η πράξη ολοκληρωνόταν και πως αυτό συνιστούσε βιασμό. Χώρισε μόνο όταν η βία άρχισε να γίνεται εντονότερη και να εκφράζεται και με άλλους τρόπους.
Ο βιασμός δεν αφορά μόνο τις γυναίκες. Ο βιασμός αφορά τα παιδιά, αγοριά και κορίτσια, τα τρανς άτομα, ολόκληρη την LGBTQ κοινότητα και φυσικά και τους ομοφυλόφιλους και straight άνδρες. Ο βιασμός είναι η σεξουαλική έκφραση της βίας και όχι η βίαιη έκφραση της σεξουαλικότητας. Δεν είναι μια σεξουαλική πράξη, δεν είναι σεξουαλικός πόθος. Είναι μια πράξη βίας. Ο Ορέστης Γιωτάκος, Ψυχίατρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης και Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, στο βιβλίο του «Βιασμός», αναφέρει πως «Η άσκηση βίας στους άνδρες με τη μορφή της σεξουαλικής κακοποίησης ή του βιασμού, είναι ένα φαινόμενο το οποίο συμβαίνει πολύ συχνότερα απ’ ό,τι πιστεύεται. Μέχρι την ηλικία των 12 ετών, τα ποσοστά και οι δείκτες σχετικά με τη σεξουαλική κακοποίηση είναι σχεδόν ίδιοι τόσο για τα κορίτσια όσο και για τα αγόρια, ενώ έρευνες έχουν καταδείξει ότι ένας στους έξι άνδρες έχουν κακοποιηθεί κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους. Στην πλειοψηφία τους, οι άνδρες που κακοποιούν ή βιάζουν αγόρια και άνδρες είναι ετεροφυλόφιλοι, και το 50% των βιαστών επιλέγουν θύματα και των δύο φύλων».
Το να δέχεται ένας άνδρας σεξουαλική κακοποίηση μέσα στη σχέση, όπως και στην περίπτωση του Φ., είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο συνηθισμένο απ' αυτό που πιστεύουμε. Σύμφωνα με την ίδια βιβλιογραφία, ένας στους τέσσερις ομοφυλόφιλους άνδρες έχει υποστεί βιασμό και σεξουαλική κακοποίηση από τον σύντροφό του, ωστόσο υπολογίζεται πως τα ποσοστά αυτά είναι σαφώς μεγαλύτερα. Οι λόγοι που παραμένουν στη σχέση εντός της οποίας κακοποιούνται είναι οι ίδιοι με αυτούς των ετερόφυλων σχέσεων. Όπως παρόμοιες είναι και οι επιπτώσεις, με μακροχρόνια προβλήματα όπως αίσθημα ενοχής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, σεξουαλική δυσλειτουργία, σύγχυση και αγωνία ως προς τη σεξουαλική τους ταυτότητα και μετατραυματικό σύνδρομο.
Η σεξουαλική κακοποίηση και ο βιασμός είναι τραυματικά γεγονότα ανεξαρτήτως φύλου. Τι είναι τελικά ο ανδρικός βιασμός και τι εκφράζει; Το ίδιο που εκφράζει και ο βιασμός γυναικών. Η σεξουαλική πράξη χρησιμοποιείται για να εντείνει τη δύναμη και τον έλεγχο σε ένα άλλο άτομο και να το υποτάξει σύμφωνα με τα στερεότυπα που έχουν δομηθεί στην κοινωνία. Παρά το γεγονός πως ένας βιασμός δεν καθορίζει τη σεξουαλική προτίμηση του ατόμου που βιάστηκε, πολλά είναι τα θύματα που φοβούνται πως αν παραδεχτούν πως τους συνέβη ένα τέτοιο περιστατικό, «θα θεωρηθούν λιγότερο άνδρες».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κοινωνικής διαστρωμάτωσης στην οποία διακρίνονται πεντακάθαρα η ματσίλα και η τοξική αρρενωπότητα απ' την οποία πηγάζει ένα μεγάλο ποσοστό των βιασμών, είναι τα περιστατικά που σημειώνονται στη φυλακή και στον στρατό. Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο κ. Γιωτάκος στις ομάδες υψηλού κινδύνου για βιασμό μέσα στη φυλακή ανήκουν όσοι έχουν τα παρακάτω στοιχεία: «Νεαρή ηλικία, μικρόσωμη κατασκευή, φυσική αδυναμία, ομοφυλοφιλία, πρώτη καταδίκη και εγκλεισμός, θηλυπρεπή χαρακτηριστικά, παθητικότητα, μη βίαιη συμπεριφορά, ντροπαλότητα, καταδίκη για παιδοφιλία ή παιδική κακοποίηση, άλλη εθνικότητα. Οι δράστες βιασμού μέσα στη φυλακή είναι συνήθως μέχρι 35 ετών, είναι φυσικά και σωματικά δυνατότεροι από τα θύματά τους, συνήθως είναι μέλη κάποιας συμμορίας εντός και εκτός φυλακής, έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα περισσότερο βίαια απ’ ό,τι τα θύματά τους και δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ομοφυλόφιλους, αφού δεν υφίστανται οι ίδιοι τη διείσδυση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ομοφυλόφιλοι ανήκουν στην υψηλή ομάδα θυματοποίησης στη φυλακή, ενώ οι ίδιοι γίνονται σπάνια δράστες. Οι βιασμοί στη φυλακή σπάνια καταγγέλλονται λόγω του φόβου των αντιποίνων και των τιμωριών που θα υποστεί το θύμα στην περίπτωση που κάνει την καταγγελία». Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που η καταγγελία είναι σχεδόν αδύνατη, διότι ο βιασμός μπορεί να προέκυψε από κάποιον αστυνομικό ή από κάποιο διοικητικό υπάλληλο του καταστήματος κράτησης.
Βιασμοί με δράστη γυναίκα
Υπάρχει μια στερεοτυπικά διαμορφωμένη αντίληψη ότι η γυναίκα δεν θα μπορούσε να γίνει δράστης σεξουαλικών εγκλημάτων. Η κοινωνική αντίληψη της μη επιθετικής και βίαιης φύσης της γυναίκας επιτείνει το σκοτεινό αριθμό της εγκληματικότητας των γυναικών. Οι γυναίκες μπορούν να διαπράξουν διάφορα σεξουαλικά εγκλήματα με ή χωρίς φυσική επαφή, αλλά συνήθως δεν προτιμούν τη χρήση βίας κατά των θυμάτων τους. Αν και ο βιασμός θεωρούνταν πάντοτε ανδρική υπόθεση όσον αφορά τους δράστες του, έρευνες έχουν καταδείξει το ρόλο των γυναικών δραστών και την ύπαρξη φαινομένου.
Η στερεοτυπικά διαμορφωμένη εικόνα του άνδρα μέσα στις πατριαρχικές κοινωνίες, είναι αυτή κατά την οποία επιθυμεί πάντα να κάνει σεξ με μια γυναίκα. Έτσι, όταν μια γυναίκα επιδιώξει πρώτη τη σεξουαλική επαφή, αυτό αποτελεί ευκαιρία που εκείνος όχι μόνο δεν δικαιολογείται να χάσει αλλά είναι υποχρεωμένος να αποδεχτεί. Ακόμα και στην περίπτωση που πράγματι αναγνωριστεί σεξουαλική κακοποίηση άνδρα από γυναίκα, απόψεις όπως «δεν ήταν αρκετά άνδρας για να το σταματήσει» ή «είναι αδύναμος άνδρας και δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του» ή ακόμα και απόψεις όπως «Καλά, και τι τον χάλασε;» τον θυματοποιούν διπλά. Κι αυτός ο μύθος ότι αποκλείεται να κακοποιηθεί σεξουαλικά ένας άνδρας από μια γυναίκα βρίσκεται σταθερά τοποθετημένος στην κοινωνική αντίληψη και την κουλτούρα των περισσότερων κοινωνιών.
Το μεγαλύτερο όμως ζήτημα που προκύπτει από αυτά τα κοινωνικά στερεότυπα είναι ότι οι άνδρες αδυνατούν να παραδεχτούν και να καταγγείλουν ότι έγιναν αντικείμενο σεξουαλικής κακοποίησης από μια γυναίκα. Τους τρομάζει η ιδέα να σταθούν σε ένα δικαστήριο και να εξηγήσουν ότι δεν ήθελαν να έχουν ερωτική επαφή και ότι βιάστηκαν. Γι' αυτό και οι άνδρες που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά από γυναίκες βιώνουν συναισθήματα ντροπής και αμφισβήτησης του ανδρισμού τους και του φύλου τους και οχυρώνονται στη σιωπή. Είναι βέβαιο πως αριθμητικά οι άνδρες ως θύματα είναι σημαντικά λιγότεροι από τις γυναίκες, έχουν όμως μεγάλη δυσκολία στο να αναφέρουν το περιστατικό. Κι αυτό διότι η κοινωνική αντίληψη θέλει αυτό που υπέστησαν να μην το εκλαμβάνουν ως κακοποίηση αλλά ως κάτι το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να τους άρεσε και να το απόλαυσαν. Ειδάλλως κρίνονται και οι ίδιοι ως προβληματικοί.
Ενδεικτικό της αδιαφορίας που υπάρχει προς τους ανδρικούς βιασμούς είναι πως δεν υπάρχει ούτε μια δομή στην Ελλάδα που να προσφέρει υπηρεσίες, ψυχολογική υποστήριξη και ενημέρωση σε άνδρες θύματα. Υπάρχουν δομές για ανήλικα αγόρια και κορίτσια, δομές για γυναίκες, αλλά καμιά συγκεκριμένη υπηρεσία για τους άνδρες, ενώ δεν γίνονται ιδιαίτερες επιστημονικές έρευνες που να μπορούν να σφυγμομετρήσουν τα ποσοστά επακριβώς.
Ο βιασμός για τις γυναίκες είναι ένα πλήγμα στην ψυχοσύνθεση και στο σώμα τους, όχι στη θηλυκότητά τους. Μακριά από τα κοινωνικά στερεότυπα που σαν μια ολοκληρωμένη εικόνα αρσενικού πλασάρουν έναν δυνατό, μάτσο, χωρίς πολλά συναισθήματα άνδρα, ο βιασμός για τους άνδρες παραμένει το ίδιο πλήγμα στον ψυχικό τους κόσμο. Όχι στον ανδρισμό τους. Το ότι τα περιστατικά δεν καταγγέλλονται δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. Σημαίνει πως τα θύματα είναι εγκλωβισμένα σε έναν λαβύρινθο με αρκετά αγκάθια, ενοχές και μπόλικο στίγμα.
Γράφει: Άννα Νίνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.