Οι μελέτες για τα ακροδεξιά κόμματα παρουσιάζουν μεγάλο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές τα διακρίνουν από τα λεγόμενα «δεξιά λαϊκιστικά» κόμματα, μια διάκριση που εν τέλει εξυπηρετεί την αντιδραστική θεωρία των δύο άκρων. Για την Αριστερά, αυτές οι μελέτες αποτελουν ένα αναγκαίο εργαλείο για την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, προς όφελος της δημοκρατίας και του κοινωνικού μετασχηματισμού. Πρόσφατα έχουν δημοσιευτεί διάφορες έρευνες ή εκθέσεις ειδικών για την πολιτική αυτών των κομμάτων κατά την διάρκεια της εν εξελίξει πανδημίας.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, παρουσιάζουμε σήμερα την έκθεση των Γιάννου Κατσουρίδη, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα πολιτικής επιστήμης και διακυβέρνησης του πανεπιστημίου της Λευκωσίας, και Λέανδρου Σαββίδη, διδάκτορα ανεξάρτητου ερευνητή, για τη στάση κατά την διάρκεια της πανδημίας του κυπριακού ακροδεξιού κόμματος Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο (ΕΛΑΜ). Η μελέτη είναι μέρος του πρότζεκτ "The Profiteers of Fear? Right-wing populism and the COVID-19 Crisis" [«Οι κερδοσκόποι του φόβου; Ο δεξιός λαϊκισμός και η κρίση της COVID-19»] (τα συμπεράσματα και όλες οι επιμέρους εκθέσεις υπάρχουν στο nordics.fes.de/e/default-7f5ab95431. Εκτός από την Κύπρο, το πρότζεκτ περιέχει εκθέσεις για την Γερμανία, την Γαλλία, την Σουηδία, την Φινλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα (με συντάκτη τον Κωστή Παπαϊωάννου).
Η διεισδυτική ανάλυση των δύο συγγραφέων μάς δίνει χρήσιμες πληροφορίες όχι μόνο για τη στάση του ΕΛΑΜ στην πανδημία, που του απέφερε σημαντικά εκλογικά οφέλη, αλλά και για την γενικότερη πολιτική του μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, το 2020. Να σημειωθεί ότι η αρχική ονομασία αυτού του κόμματος, που ιδρύθηκε το 2008, ήταν «Χρυσή Αυγή-πυρήνας Κύπρου». Μετά την άρνηση του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών να το εγγράψει στο μητρώο του με αυτήν την ονομασία, η ηγεσία του το μετονόμασε σε «Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο».
Η πολιτική των ακροδεξιών κομμάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν ήταν η ίδια σε όλες τις χώρες, όπως εκτός του προαναφερθέντος πρότζεκτ έδειξαν και διάφορες άλλες μελέτες. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες από αυτές, τις οποίες ανακαλύψαμε μετά από μια σύντομη περιήγηση στο διαδίκτυο:
α) τη μελέτη τεσσάρων ρευνητών του πρότζεκτ Populism in Action [Λαϊκισμός εν δράσει] του βρετανικού πανεπιστημίου του Μπέρμινχαμ για την πολιτική των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων στο Βέλγιο, την Ελβετία, την Ιταλία και την Φινλανδία (για τα συμπεράσματά της, βλ. Danielle Albertazzi, ‘Untamed and Close to Power: How Europe's Populist Parties Are Navigating Coronavirus’ [«Άγρια και κοντά στην εξουσία: Πώς συμπεριφέρονται τα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης κατά την πανδημία»] στο www.birmingham.ac.uk/research/perspective/untamed-europes-populist-parties-coronavirus.aspx), και
β) την έρευνα των Teun van Dongen και Eviane Leidig για τα ακροδεξιά κόμματα στην Αυστραλία, την Γερμανία και την Ιταλία (για τα συμπεράσματά της, βλ. το κείμενο των συγγραφέων με τίτλο ‘Whose side are they on? The diversity of far-right responses to Covid-19’ [Σε ποια κατηγορία εντάσσονται; Η διαφορετική αντιμετώπιση της Covid-19 από τακόμματα της Ακροδεξιάς] στο icct.nl/publication/whose-side-are-they-on-the-diversity-of-far-right-responses-to-covid-19/’]. Αν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι στα «λαϊκιστικάκόμματα», μαζί με τα ακροδεξιά Vox, AfD, Lega κλπ, εντάσσουν το Podemos και το ΚΚΒοημίας-Μοραβίας, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η έρευνα των Guliano Bobba και NicolasHubé που καλύπτει την Βρετανία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ισπανία, την Ουγγαρία καιτην Τσεχία (για τα συμπεράσματά της βλ. το κείμενο των συγγραφέων με τίτλο ‘Populismand Covid-19 in Europe: What we learned from the first wave of the pandemic’ [«Λαϊκισμόςκαι Covid-19 στην Ευρώπη: Τι μάθαμε από το πρώτο κύμα της πανδημίας» στοblogs.lse.ac.uk/europpblog/2021/04/20/populism-and-covid-19-in-europe-what-we-learned-from-the-first-wave-of-the-pandemic/).
Χ.Γο.
Έχοντας αρχικά δημιουργηθεί ως θυγατρικό κόμμα της Χρυσής Αυγής (ΧΑ) στην Κύπρο, το ΕΛΑΜ όχι μόνο διατήρησε πολύ στενές σχέσεις με την ΧΑ, αλλά μεγάλωσε μέσα στο ελληνικό κόμμα και ανατράφηκε από αυτό, μέχρι να κάνει τα πρώτα του βήματα[1]. Στην αρχή, ο τρόπος με τον οποίο προσέγγιζε την πολιτική περιλάμβανε μια ανοιχτά ρατσιστική και αυταρχική ρητορική, μια αντικομμουνιστική εμπάθεια και έναν επίσης αντικομμουνιστικό ακτιβισμό του δρόμου, ακριβώς στο πρότυπο της ΧΑ. Μετά την καταδίκη της ΧΑ, τον Οκτώβριο 2020, ως εγκληματική οργάνωση, το ΕΛΑΜ κράτησε γρήγορα αποστάσεις από την αρχική του μήτρα[2], και προσχώρησε στο κυρίαρχο ρεύμα του πολιτικού φάσματος της Κύπρου. Έκτοτε, η μετεξέλιξη του ΕΛΑΜ εντάσσεται σε μια πορεία που ξεκινά από από μια πολιτική συμπεριφορά κινηματικού τύπου και καταλήγει στην ωρίμανσή του με τη μετατροπή του σε ένα κόμμα της ριζοσπαστικής λαϊκιστικής Δεξιάς, που επιπλέον σημειώνει εκλογικές επιτυχίες.
Αυτό δεν είναι άσχετο με την εξέλιξη της κυπριακής πολιτικής τα τελευταία χρόνια, που σήμερα είναι περισσότερο δεκτική στον λαϊκισμό από ποτέ άλλοτε, κυρίως λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης και της τοποθέτησης της διαφθοράς ψηλά στην πολιτική ατζέντα. Μετά τις (ήδη καλτ) σειρές της Al Jazeera για τα Cyprus papers, που διαπόμπευσαν το επενδυτικό πρόγραμμα για την απόκτηση της κυπριακής υπηκοότητας χαρακτηρίζοντάς το ως δεξαμενή διαφθοράς, το ΕΛΑΜ αυτοπαρουσιάζεται ως το μόνο κόμμα που δεν αναμείχθηκε σε σκάνδαλα διαφθοράς, κάτι που δεν μπορούν να ισχυριστούν όλα τα άλλα συστημικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του αριστερού κόμματος ΑΚΕΛ που είναι ο αυστηρός επικριτής του[3]. Αυτό διευκόλυνε την αναβάπτιση του ΕΛΑΜ σε ριζοσπαστικό, δεξιό, λαϊκιστικό κόμμα, με τη διατήρηση του πυρήνα της πολιτικής του βάσει της οποίας εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά στη βουλή. Σήμερα, το κόμμα έχει μια πληθώρα αφηγηματικών επιλογών και επιλογών χάραξης πολιτικής που μπορεί να αξιοποιήσει για να αναπτυχθεί περαιτέρω, με το μεταναστευτικό να εξακολουθεί να αποτελεί ένα προνομιακό ζήτημα. Το κυπριακό πρόβλημα και οι εντάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου συνέβαλαν ακόμα περισσότερο στην πολιτική ανάπτυξη του ΕΛΑΜ. Η πανδημία αποδείχτηκε ένα ακόμα ζήτημα που έχει καταφέρει να εκμεταλλευτεί το κόμμα για τη μετάλλαξή του, το οποίο του απέφερε μια σημαντική (εκλογική) επιτυχία.
Διφορούμενη στάση
Το ΕΛΑΜ δεν αμφισβήτησε την ύπαρξη της πανδημίας, αλλά απέφυγε προσεκτικά να πάρει σαφή θέση στο θέμα του εμβολιασμού. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να στηρίζουν τη σύνδεση του ΕΛΑΜ με θεωρίες συνωμοσίας σε σχέση με τον εμβολιασμό, ή με την φράση «ο κορωνοϊός είναι μια απάτη». Η κομματική ιεραρχία, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του κόμματος, Χρίστου Χρίστου (ο οποίος είναι επαγγελματίας υγείας), δεν έχει εμβολιαστεί μέχρι σήμερα, αμφισβητώντας την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, αλλά ούτε επιχειρηματολόγησε εναντίον του εμβολιασμού[4]. Αντ’ αυτού, το κόμμα προσέγγισε το θέμα στη βάση των ατομικών ελευθεριών και των ατομικών δικαιωμάτων με επιχειρήματα εναντίον του υποχρεωτικού εμβολιασμού, υποστηρίζοντας ότι αυτός αποτελεί «πρακτική δικτατορικών καθεστώτων και είναι αντίθετος στη βασική αρχή της ελευθερίας της βούλησης κάθε ανθρώπου … Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να επιλέξουν οι ίδιοι με ποιόν τρόπο θα προστατεύσουν την υγεία τους»[5].
Η συγκεκριμένη θέση αντιφάσκει με την πολιτική του κόμματος σε όλα τα άλλα θέματα, όπου επιμένει στην αναγκαιότητα των συλλογικών απαντήσεων. Όμως, αυτή η θέση έχει απήχηση στο θρησκευόμενο και εθνικιστικό μέρος του ακροατηρίου του που είναι επιρρεπές σε θεωρίες συνωμοσίας, και είναι παρόμοια των θέσεων εκείνων των ευρωπαϊκών κομμάτων με τα οποία το ΕΛΑΜ συμμερίζεται τις ίδιες απόψεις, που κατά κανόνα κατηγορούν τις «μειονότητες» του πληθυσμού των χωρών τους ως υπεύθυνες για τα κοινωνικά προβλήματα. Έτσι, μπορούμε να ερμηνεύσουμε την αμφίθυμη στάση του ΕΛΑΜ και τη συμμετοχή στελεχών και ψηφοφόρων του κόμματος σε διαδηλώσεις εναντίον του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Επιπλέον, αν και δεν χαρακτηρίζει τα μέτρα της κυβέρνησης ως αυταρχικά, το ΕΛΑΜ ζήτησε αυτά να περνούν από το κοινοβούλιο, δεδομένου ότι θεωρεί πως η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τις εξουσίες που έχει με έναν καταχρηστικό τρόπο. Είναι ίσως παράδοξο, αλλά ενδεικτικό της λαϊκιστικής στροφής του, ότι το ΕΛΑΜ έχει αποκαλέσει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη Δημοκρατία της Κύπρου ως αρμόζουσα σε αστυνομικό κράτος, κάνοντας έκκληση για επιστροφή στη δημοκρατία[6].
Συνεπώς, η στάση του ΕΛΑΜ κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν στην καλύτερη περίπτωση διφορούμενη. Σε αντίθεση με άλλα ακροδεξιά κόμματα, απέφυγε να πάρει μια σαφή θέση στο ερώτημα αν αποδέχεται την επιστημονική συναίνεση, ή αν τάσσεται με την πλευρά εκείνων που επικαλούνται θεωρίες συνωμοσίας. Αντ’ αυτού, το ΕΛΑΜ εστίασε το ενδιαφέρον του στην κριτική της πολιτικής της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό, χαρακτήρισε διχαστική αυτή την πολιτική με το σκεπτικό ότι οδηγεί στην πόλωση μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων[7], κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την όξυνση του προβλήματος αντί της εξεύρεσης λύσης. Αν και αναγνώρισε τη σοβαρότητα της υγειονομικής κρίσης, επέκρινε την απόφαση για το πρώτο λοκντάουν χαρακτηρίζοντάς το λανθασμένο και επιβλαβές για την οικονομία∙[8] ζήτησε το άμεσο κλείσιμο όλων των διόδων προς τις περιοχές που ελέγχονται από την Τουρκία προκειμένου να προστατευτεί η υγεία των ανθρώπων, αφού η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ασκεί οποιονδήποτε έλεγχο στα σημεία εισόδου από το Βορρά∙[9] ήταν το μόνο κόμμα που ψήφισε εναντίον του νόμου που πρόβλεπε υψηλά πρόστιμα για όσους παραβίαζαν τα μέτρα∙[10] έδωσε έμφαση στην έλλειψη προετοιμασίας της κυβέρνησης∙[11] αντιτάχθηκε στον πλειστηριαμό ακινήτων από τις τράπεζες, προτείνοντας νομοθετική παρέμβαση για την επέκταση της περιόδου χάριτος λόγω της πανδημίας∙[12] άσκησε κριτική στα κυβερνητικά μέτρα υποστηρίζοντας ότι αυτά ευνοούν μόνο τους λίγους, και ζήτησε από τον λαό να εντίνει τις αντιδράσεις του∙[13] κ.λπ. Όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να σταματήσει τα δωρεάν ράπιντ τεστ για εκείνους που δεν ήθελαν να εμβολιαστούν, διαφώνησε και υποστήριξε ότι όλοι όσοι πληρώνουν για τη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας δικαιούνται να απολαμβάνουν τα οφέλη του.[14]
Περί βίας
Το ΕΛΑΜ δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια για τη βία από την πλευρά είτε των αντιεμβολιαστών, είτε των αρνητών της ύπαρξης της Covid-19 στη βάση θεωριών συνωμοσίας. Δεν υπάρχουν στοιχεία περί επίσημης συμμετοχής τού κόμματος σε διαδηλώσεις οργανωμένες από τις παραπάνω ομάδες πολιτών. Όταν μια από αυτές τις διαδηλώσεις είχε βίαιη κατάληξη, με ένα μέρος του πλήθους να επιτίθεται στον όμιλο ΜΜΕ Δίας, το ΕΛΑΜ κράτησε μια διφορούμενη στάση. Επιδοκίμασε τον αρχικά ειρηνικό και πετυχημένο χαρακτήρα της διαδήλωσης και, ενώ κατηγόρησε τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση ως διχαστικά, αποδοκίμασε «όλα όσα συνέβησαν χθες το βράδυ» ως μη χρήσιμα.[15]
«Πρώτα η Κύπρος»
Το τελευταίο μήνυμα της κοινοβουλευτικής εκστρατείας του ΕΛΑΜ έδειξε ότι η εξελιγκτική πορεία του από το πολιτικό περιθώριο προς στην κεντρική πολιτική σκηνή δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί μια πολιτική στρατηγική. Μιμούμενο το πολιτικό σύνθημα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», το ΕΛΑΜ προσπαθεί να διαδώσει στην κυπριακή κοινωνία το σύνθημα «Πρώτα η Κύπρος»[16]. Δεδομένου ότι αυτό δεν ξεκινά από ξενοφοβική θέση, αλλά από το κάπως πιο διακριτικό, θετικό μήνυμα ότι η αγάπη για την πατρίδα μας είναι πάνω απ’ όλα, το συγκεκριμένο σύνθημα παραπλανά τον κόσμο μεταμφιέζοντας [σε πατριωτική (ΣτΜ)] την ακροδεξιά πολιτική του κόμματος.[17] Σε αυτό το πλαίσιο, οι διαδηλώσεις κατά των μεταναστών (π.χ. στο χωριό Χλώρακα της επαρχίας Πάφου) δεν παρουσιάζονται ως ξενοφοβικές δράσεις κατά των μεταναστών και των προσφύγων, αλλά ως αποτέλεσμα της ανησυχίας που υπάρχει στις τοπικές κοινωνίες που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα ενάντια στην αδιαφορία και την έλλειψη φροντίδας από την πλευρά της κυβέρνησης.[18] Μ’ αυτόν τον τρόπο, το ΕΛΑΜ κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει και να υποκινήσει ακόμα περισσότερο την αυξανόμενη ένταση στις τοπικές κοινότητες που προσπαθούν να τα φέρουν βόλτα με αυτό το πρόβλημα.
Αυτή η νέα στάση αντανακλάται και στις θέσεις του κόμματος για την οικονομία, οι οποίες σήμερα πλησιάζουν όλο και πιο πολύ την κυρίαρχη άποψη, διατηρώντας ταυτόχρονα σε ορισμένες περιπτώσεις ένα περίπου εργατικό λεξιλόγιο και προφίλ∙ για παράδειγμα, έχει ζητήσει να σταματήσουν οι εξώσεις των ανθρώπων από τα σπίτια τους όταν δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους.[19] Το κόμμα είναι υπέρ της οικονομίας της αγοράς, η οποία όμως πρέπει να είναι ρυθμιζόμενη, μια θέση που είναι πολύ πιο κοντά σ’ αυτήν που θα μπορούσε κανείς να περιμένει από ένα κεντροαριστερό κόμμα. Υποστηρίζει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και δεν είναι εξ ορισμού αντίθετο με το επενδυτικό πρόγραμμα που συνδέεται με την ιθαγένεια, αλλά με την εκδοχή που εφαρμόστηκε στην Κύπρο την τελευταία δεκαετία.[20]
Εργαλειοποίηση των ατομικών ελευθεριών
Το ΕΛΑΜ επέκτεινε τη ρητορική του για την ατομική ελευθερία χρησιμοποιώντας την εναντίον κάθε μορφής υποχρεωτικού εμβολιασμού και άλλων τομέων πολιτικής. Η χρησιμοποίηση από το ΕΛΑΜ της αφήγησης υπέρ των ατομικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων ως επιχείρημα κατά των δικαιωμάτων των μεταναστών είναι ο ορισμός της αντίφασης. Παρά την υιοθέτηση μιας μορφής ελευθεριακής προσέγγισης στο θέμα της υγείας, όσον αφορά τον κυπριακό πληθυσμό, το ΕΛΑΜ ζητά διαρκώς μια αυστηρότερη προσέγγιση στο μεταναστευτικό, συνδέοντας συστηματικά τους μετανάστες/αιτούντες άσυλο/πρόσφυγες με τις εγκληματικές δραστηριότητες και το χαμένο αίσθημα ασφάλειας, με ένα τρόπο παρόμοιο του στυλ άσκησης πολιτικής από τον Τραμπ.[21]
«Ο πόλεμος τελείωσε», στείλτε τους πίσω!
Ακόμη και μέσα στην κόλαση της πανδημίας, το ΕΛΑΜ ζητούσε συστηματικά την εφαρμογή μιας περισσότερο περιοριστικής μεταναστευτικής πολιτικής.[22] Όπως υποστηρίζουν πολλοί αναλυτές και αρθρογράφοι, όχι μόνο κατάφερε ουσιαστικά να επιβάλει τη δική του θέση στην κυβέρνηση, αλλά, στην πραγματικότητα, το ΕΛΑΜ είναι ένας από τους πυλώνες της μεταναστευτικής πολιτικής στην Κύπρο. Η κομματική γραμμή που συνέδεε τους αιτούντες άσυλο με τον ISIS και άλλες εγκληματικές και τρομοκρατικές οργανώσεις όχι μόνο βρήκε θετική ανταπόκριση από κυβερνητικούς αξιωματούχους και μέλη του κυβερνώντος κόμματος, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ενισχύθηκε.[23] Πολλοί πιστεύουν ότι υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη τάση προσέγγισης μεταξύ του ΕΛΑΜ και του κυβερνώντος κόμματος για μια συνεργασία κάτω από το τραπέζι, η οποία άρχισε πριν από περίπου δύο χρόνια, αλλά έγινε πιο εμφανής το 2021.[23] Η θέση του ΕΛΑΜ για τη μετανάστευση είναι τόσο σκληρή, ώστε το κόμμα να θεωρεί μέχρι και ότι ο πόλεμος στην Συρία έχει τελειώσει, με αποτέλεσμα να καλεί την κυβέρνηση να αρνηθεί ακόμα και να σκεφτεί τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα στη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στην οποία συνήθως παρέχει άσυλο η Κύπρος.[24]
Η πολιτική κατά της διαφθοράς ως καταλύτης
Όταν κορυφώθηκε ο δημόσιος διάλογος για τη διαφθορά της κυβέρνησης, ιδιαίτερα σε σχέση με τις πρακτικές του προέδρου Αναστασιάδη, τα περισσότερα πολιτικά κόμματα προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν την αντίθεση στη διαφθορά ως αιχμή του δόρατος των προεκλογικών τους εκστρατειών.[25] Το ΕΛΑΜ χρησιμοποίησε την απειρία, λόγω της παρουσίας του για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο, ως αυτονόητη απόδειξη ότι είναι εκτός του συστήματος διαφθοράς. Εργαλειοποιώντας το ζήτημα της διαφθοράς με τον ισχυρισμό ότι το ηθικό του επίπεδο είναι υψηλότερο από εκείνο των άλλων πολιτικών ανταγωνιστών, και αξιοποιώντας την κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής και των ακροδεξιών πολιτικών σε μια σειρά ζητημάτων, το ΕΛΑΜ ήταν το μόνο κόμμα που αποκόμισε σημαντικά κέρδη στις πρόσφατες εκλογές, αυξάνοντας τη δύναμή του από 3,71% και 13.041 ψήφους, το 2016, σε 6,78% και 24.255 ψήφους, το 2021, με αποτέλεσμα στην ιδιαίτερα κατακερματισμένη πολιτική σκηνή της Κύπρου να είναι σήμερα ένα κόμμα- ρυθμιστής.[26]
Μετάφραση: Χάρης Γολέμης
Σημειώσεις:
1. Luciano Lyritsas (2021 June 2020), "Cyprus: Political dealings with the far right" ["Κύπρος: Πολιτικές δοσοληψίες με την ακροδεξιά"], διαθέσιμο στο www.dw.com/el/%CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%AC%CE%BA%CF%81%CE%B1-%CE%B4%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%AC/a-57965153, ημερομηνία πρόσβασης 13 Ιουλίου 2021.
2. Alphanews.live. (23 Ιουνίου 2021), "O Xρίστου εξηγεί: Γιατί το ΕΛΑΜ διέκοψε τις σχέσεις με την Χρυσή Αυγή" (βίντεο), διαθέσιμο στο www.alphanews.live/politics/o-xristoy-exigei-giati-ELAM-diekopse-tis-sheseis-me-tin-hrysi-aygi-binteo, ημερομηνία πρόσβαης: 13 Ιουλίου 2021.
3. ΕΛΑΜ (5 Απριλίου 2021), Σ. Ιωάννου: "Η Ιστορία του ΑΚΕΛ είναι ταυτισμένη με σκάνδαλα και διαφθορά", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο ELAMcy.com/s-ioannou-i-istoria-tou-akel-einai-taftismeni-me-skandala-kai-diafthora, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
4. "Καθημερινή" (15 Μαϊου 2021), "Χρίστου: Δεν εμβολιάστηκα, δεν είμαι βέβαιος για τις συνέπειες των εμβολίων", διαθέσιμο στο www.kathimerini.com.cy/gr/politiki/xristoy-den-emboliastika-den-eimai-bebaios-gia-tis-synepeies-ton-embolion, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
5. ΕΛΑΜ (28 Ιουνίου 2020 ), "Το ΕΛΑΜ τάσσεται ενάντια στον υποχρεωτικό εμβολιασμό", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/to-elam-tassetai-enantia-ston-ypochreotiko-emvoliasmo, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021
6. ΕΛΑΜ (29 Ιουλίου 2021), ‘Το ΕΛΑΜ προειδοποιεί για τα αυριανά υγειονομικά μέτρα!’, ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/to-ELAM-proeidopoiei-gia-ta-avriana-ygeionomika-metra, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
7. ΕΛΑΜ (3 Αυγούστου 2021), "Τα καταχρηστικά μέτρα της κυβέρνησης κατάφεραν να διχάσουν τον λαό!", δαθέσιμο στο elamcy.com/ta-katachristika-metra-tis-kyvernisis-kataferan-na-dichasoun-ton-lao, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
8. Πόλυς Ανωγυριάτης (22 Νοεμβρίου 2020), "Ο κόσμος έκανε το καθήκον του… Η κυβέρνηση φαίνεται πως ΟΧΙ!", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/o-kosmos-ekane-to-kathikon-tou-i-kyvernisi-fainetai-pos-ochi, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
9. ΕΛΑΜ (22 Ιανουαρίου 2020), "Ύψιστη προτεραιότητα η υγεία του λαού – Κλείστε τα οδοφράγματα", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/ypsisti-proteraiotita-i-ygeia-tou-laou-kleiste-ta-odofragmata, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
10. ΕΛΑΜ (11 Αυγούστου 2020) "Με εξαντλητικά πρόστιμα γονατούν την κοινωνία - Μόνο το ΕΛΑΜ τάχθηκε ξεκάθαρα κατά", ELAMcy.com. διαθέσιμο στο elamcy.com/me-eksantlitika-prostima-gonatoun-tin-koinonia-mono-to-elam-tachthike-ksekathara-kata, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
11. Μάριος Βασιλείου (18 Μαϊου 2020), "Απροετοίμαστη η Κυπριακή Οικονομία", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/aproetoimasti-i-kypriaki-oikonomia-tou-mariou-vasileiou, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
12. ΕΛΑΜ (24 Αυγούστου 2020 ), "Όχι στις εκποιήσεις - Πρόταση Νόμου από το ΕΛΑΜ’, ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/ochi-stis-ekpoiiseis-protasi-nomou-apo-to-elam, ημερομηνία πρόσβασης: 13 Ιουλίου 2021.
13. ΕΛΑΜ (27 Μαρτίου 2020), "Μέτρα για όλους και όχι για λίγους - Το ΕΛΑΜ απαιτεί φιλολαϊκή πολιτική απέναντι στον κορωνοϊό", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/metra-gia-olous-kai-ochi-gia-ligous-to-elam-apaitei-filolaiki-politiki-apenanti-ston-koronoio, ημερομηνία πρόσβασης: 13 Ιουλίου 2021.
14. ΕΛΑΜ (5 Αυγούστου 2021), "Ο λαός πληρώνει ΓΕΣΥ - Τα τέστ ταχείας διάγνωσης να είναι δωρεάν", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/o-laos-plironei-gesy-ta-test-tacheias-diagnosis-na-einai-dorean, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
15. ΕΛΑΜ (19 Ιουλίου 2021), "Το ΕΛΑΜ καταδικάζει τα επεισόδια στο ΣΙΓΜΑ - Επιβάλλεται η ενότητα, όχι η διχόνοια", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/to-ELAM-katadikazei-ta-epeisodia-sto-sigma-epivalletai-i-enotita-ochi-i-dichonoia/, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αυγούστου 2021.
16. ΕΛΑΜ (2021 May 28), "Τελικό μήνυμα από τον Πρόεδρο του ΕΛΑΜ για τις Βουλευτικές - Πρώτα η Κύπρος", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/teliko-minyma-apo-ton-proedro-tou-ELAM-gia-tis-vouleftikes-prota-i-kypros, ημερομηνία πρόσβασης: 22 Αύγουστου 2021.
17. ΕΛΑΜ (2021 March 21), "Είναι ρατσισμός να αγωνίζεσαι για τη σωτηρία της Πατρίδας σου;", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο ELAMcy.com/einai-ratsismos-na-agonizesai-gia-ti-sotiria-tis-patridas-sou/, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιούλιος 2021.
18. ΕΛΑΜ (2020 June 6), "Δυναμική παρουσία του ΕΛΑΜ στα γκέτο της Χλώρακας - Όχι στην εγκληματικότητα των παράνομων μεταναστών", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/dynamiki-parousia-tou-ELAM-sti-chloraka-ochi-stin-egklimatikotita-ton-paranomon-metanaston/, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
19. ΕΛΑΜ (2021 July 27), "Το ΕΛΑΜ και πάλι στάθηκε ενάντια στις εκποιήσεις", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο ELAMcy.com/to-ELAM-kai-pali-stathike-enantia-stis-ekpoiiseis, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
20. In Business News (22 Μαΐου 2021), "Χ. Χρίστου: Η πρότασή μας για μια υγιή οικονομική ανάπτυξη", InBusiness News.com, διαθέσιμο στο inbusinessnews.reporter.com.cy/financials/cyprus/article/277644/ch-christoy-i-protasi-mas-ga-mia-ygi-oikonomiki-anaptyxi, ημερομηνία πρόσβασης: 13 Ιουλίου 2021.
21. ΕΛΑΜ (11 Νοεμβρίου 2020), "Τρομοκράτες και στην Κύπρο - Το ΕΛΑΜ απαιτεί αυστηρή μεταναστευτική πολιτική", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/tromokrates-kai-stin-kypro-to-ELAM-apaitei-afstiri-metanasteftiki-politiki, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
22. ΕΛΑΜ (27 Μαΐου 2020), "Το ΕΛΑΜ δεν ζητάει αλλά απαιτεί μεταναστευτική πολιτική εδώ και τώρα!", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο ELAMcy.com/to-ELAM-den-zitaei-alla-apaitei-metanasteftiki-politiki-edo-kai-tora, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
23. "Καθημερινή" (27 Μαϊου 2020), "Κ. Χατζηγιάννη: Αιτητές ασύλου στη Χλώρακα φαίνεται να διατηρούν δεσμούς με ISIS", διαθέσιμμο στο www.kathimerini.com.cy/gr/politiki/k-xatzigianni-aitites-asyloy-sti-xlwraka-fainetai-na-diatiroyn-desmoys-me-isis, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
24. Brief (12 Δεκεμβρίου 2020), "Έκπληξη από ΕΛΑΜ - Λέει ναι στον Προϋπολογισμό", Brief.com, διαθέσιμο στο www.brief.com.cy/oikonomia/kypros/ekplixi-apo-ELAM-leei-nai-ston-proypologismo, ημερομηνία πρόσβασης: 13 Ιουλίου 2021
25. ΕΛΑΜ (12 Φεβρουαρίου 2021), "Χ. Χρίστου: «Η διαφθορά πηγάζει μέσα από την κομματοκρατία»", ELAMcy.com, διαθέσιμο στο elamcy.com/ch-christou-i-diafthora-pigazei-mesa-apo-tin-kommatokratia, ημερομηνία πρόσβασης 12 Ιουλίου 2021.
26. Ελευθερία Παϊζάνου (31 Μαΐου 2021), "«Νικητής» των εκλογών το ΕΛΑΜ", Philnews.com, διαθέσιμο στο www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/1203449/-nikitis-ton-eklogn-to-ELAM, ημερομηνία πρόσβασης: 12 Ιουλίου 2021.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.