Αντιρατσιστικός νόμος: για τα μάτια του κόσμου

Tης Χριστίνας Ζιάκα

Μετά την ψηφοφορία στη βουλή στις 9 Σεπτέμβρη είναι νόμος του κράτους το ν/σ με τίτλο «Τροποποίηση του ν. 927/1979 και προσαρμογή του στην απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ», που έγινε πλατιά γνωστό ως «αντιρατσιστικό ν/σ». Κινδυνεύοντας να γίνουμε μονότονοι θα επαναλάβουμε πως το περιεχόμενο του ν/σ επιβεβαιώνει ότι πρέπει να παραμένει προτεραιότητα για την Αριστερά και το κίνημα η ανεξάρτητη αντιρατσιστική και αντιφασιστική πάλη.

Για την ιστορία

Αυτό το ν/σ μπήκε και βγήκε στο συρτάρι του εκάστοτε υπ.δικαιοσύνης πολλές φορές τα 3 τελευταία χρόνια και έχει υποστεί αρκετή κοπτική και ραπτική. Πρωτοεμφανίστηκε ως μια τυπική ενσωμάτωση της απόφασης 913 του συμβουλίου της Ε.Ε. (του 2008) αλλά στη συνέχεια –και ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία του Π.Φύσσα- η κυβέρνηση προσπάθησε να το εμφανίσει ως ένα περίπου …υπερόπλο ενάντια στο ρατσισμό και την Χρυσή Αυγή.

Αλλά και η προϊστορία αυτού του νόμου έχει ενδιαφέρον. Ο ν. 927/1979 «περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις» έζησε μεν 34 χρόνια αλλά απέδωσε μόλις μια αμετάκλητη καταδίκη!!* Εύλογα λοιπόν κάποιος αναρωτιέται αν από τον προηγούμενο νόμο «φάντασμα» βρεθούμε με ένα νόμο «πολύ κακό για το τίποτα».

Λέγοντας το αυτό, την ίδια ώρα για μας είναι κατανοητό πως η αστική αντιρατσιστική νομοθεσία –όσο υποκριτική, όσο προσχηματική, όσο αναποτελεσματική κι αν είναι- αφορά και το κίνημα και την Αριστερά.

Λόγια και πράξεις

Εισαγωγικά θα παραθέσουμε μόνο δύο αριθμούς.

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε πάνω από 400 περιστατικά εγκλημάτων μίσους τα 3 τελευταία χρόνια. **

Ακόμα κι αυτά τα Τμήματα και Γραφεία Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας κατέγραψαν μέσα στο 2013 πανελλαδικά 109 περιστατικά με ρατσιστικό κίνητρο, εκ των οποίων τα 43 παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη. ***

Άρα ένας αντιρατσιστικός νόμος, που δεν είναι για τα μάτια του κόσμου ή της Ε.Ένωσης, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που ταλαιπωρείται από τη ρατσιστική βία και τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής, το πρώτο που θα έπρεπε να κάνει θα ήταν να τιμωρεί την ρατσιστική πράξη. Τουναντίον ο νόμος δεν ορίζει καν τι είναι έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά.

Δεν ασχολείται με αυτό αλλά με τον ρατσιστικό λόγο, ως υποκινητή ρατσιστικής βίας. Δηλ. βάζει στο στόχαστρο αυτούς που προτρέπουν ή προκαλούν, αλλά όχι και τους δράστες μια ρατσιστικής αξιόποινης πράξης. Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό αυτό που γράφουμε θα δώσουμε παραδείγματα: αυτός ο νόμος είναι ουσιαστικά άχρηστος για τους μετανάστες που δέχθηκαν επίθεση από τους εργοδότες τους στην Μανωλάδα, αλλά και για τους ομοφυλόφιλους που δέχθηκαν επίθεση στο Παγκράτι. Γιατί πολύ απλά αυτός ο νόμος δεν ασχολείται με τις επιθέσεις εναντίον τους και με τους δράστες, αλλά με το ποιοί πως και πού τους υποκίνησαν... Πιάσε το αυγό και κούρεφτο δηλαδή.  

Στο τέλος-τέλος βέβαια ο νόμος είναι άχρηστος ακόμα και για την τιμωρία του ρατσιστικού λόγου που υποκίνησε σε βία, γιατί αυτό πολύ δύσκολα μπορεί να αποδειχθεί. Ποιος εισαγγελέας αλήθεια θα κινηθεί αυτεπάγγελτα –όπως ορίζει ο νόμος- για να ασκήσει δίωξη για υποκίνηση ρατσιστικής βίας, χωρίς να μπορεί να αποδείξει την απόλυτα συγκεκριμένη πράξη που υποκινήθηκε;;;

Απροστάτευτα τα θύματα

Κι αν ο δράστης μένει ατιμώρητος όπως είδαμε παραπάνω τότε τι να πεις για το θύμα... Η πλειοψηφία των θυμάτων της ρατσιστικής βίας είναι μετανάστες και πρόσφυγες -και όχι πάντα με χαρτιά. Πως λοιπόν θα καταγγείλουν, πως θα καταθέσουν, ή πως θα βρουν μάρτυρες αν δεν έχουν το ελάχιστο εχέγγυο για ελεύθερη πρόσβαση στο σύστημα δικαιοσύνης; Αν δεν ξέρουν καν αν θα παραμείνουν στην χώρα μέχρι να τύχουν μιας δίκαιης δίκης;;

Βλέπετε ο Τ.Μπαλτάκος έφυγε αλλά η κληρονομιά του έμεινε. Ήταν αυτός που απέτρεψε να συμπεριληφθεί ειδικό άρθρο για την προστασία των θυμάτων και των ουσιωδών μαρτύρων στον Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης. Εκείνη η ρύθμιση υποβιβάστηκε τελικά σε μια απλή Υπουργική Απόφαση τον Ιούνιο (ΚΥΑ 30651/2014) που προβλέπει την αναστολή της απόφασης κράτησης και απέλασης μέχρι να εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση στην ποινική δίκη. Αλλά οι υπουργικές αποφάσεις είναι σαν τα πουκάμισα, μπορούν να αλλάζουν κάθε μέρα.

Η συζήτηση για την νομική κατοχύρωση της προστασίας των θυμάτων ρατσιστικών εγκλημάτων δεν είναι καθόλου θεωρητική. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη μας ότι ένας από τους σημαντικότερους λόγους μη προσφυγής των μεταναστών θυμάτων στη δικαιοσύνη είναι ο φόβος τους απέναντι σε δράστες δημόσιους λειτουργούς και κυρίως ένστολους. Η επιδημία της ρατσιστικής βίας των ένστολων (ιδιαίτερα των αστυνομικών) πάει πακέτο με το γεγονός πως οι μισοί τους είναι αποδεδειγμένα ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής.

Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλο μέρος της συζήτησης για το ν/σ αναλώθηκε στην απαίτηση ακροδεξιών κύκλων και της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας για να γίνει μνεία στους Πόντιους και τους χριστιανούς της Μικράς Ασίας συμπληρωματικά με τα θύματα του Ολοκαυτώματος.

Ασφαλώς από μια κυβέρνηση με Σαμαρά, Άδωνι, Βορίδη, Μπαλτάκο, Κρανιδιώτη, Βούλτεψη δεν μπορείς να περιμένεις τίποτα περισσότερο. Είναι καθήκον της αριστεράς και του κινήματος να φέρουν μια πραγματικά αντιρατσιστική νομοθεσία στο προσκήνιο.

* ιστορία ελληνικής αντιρατσιστικής νομοθεσίας http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26510&subid=2&pubid=113053207

** http://www.unhcr.gr/1againstracism/

*** Βλ. την ετήσια έκθεση του Δικτύου Καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας  rvrn.org/wp-content/uploads/2014/04/Report2013final.pdf