14.3.19

«Το πανεπιστήμιο στην Αλβανία δεν είναι για πούλημα και εμείς δεν είμαστε εμπορεύματα»

Από τον περασμένο Δεκέμβρη το κίνημα των φοιτητών στην Αλβανία βρίσκεται στους δρόμους διεκδικώντας δωρεάν εκπαίδευση. Οι αντιδράσεις στα δίδακτρα και την επιβολή επιπλέον χρέωσης για κάθε μάθημα που θα έμεναν μετεξεταστέοι οδήγησε τους φοιτητές στην δημιουργία ενός κινήματος που συντάραξε συνολικά την πολιτική και κοινωνική ζωή στην Αλβανία. Οι καταλήψεις των ιδρυμάτων, η αποκέντρωση του αγώνα με διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις και η καθοριστική συμμετοχή των γυναικών στον αγώνα αυτόν, καθιστά την εξέγερση αυτή την πιο σημαντική των τελευταίων 28 χρόνων.
Μιλήσαμε με την Viki Cipi, φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο των Τιράνων για την εμπειρία της στο κίνημα για τα πανεπιστήμια και το όραμά των φοιτητών για ένα πραγματικά δημόσιο πανεπιστήμιο.



Συνέντευξη στη Σταυρούλα Πουλημένη
Ποια είναι η κατάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια στην Αλβανία;
Όσο ζούμε στον καπιταλισμό, τα δημόσια πανεπιστήμια μας μετατρέπονται σε αγορές. Οι διαδικασίες ιδιωτικοποίησης των πανεπιστημίων και εμπορευματοποίησης της Παιδείας επηρεάζουν τη ζωή των φοιτητών και των εκπαιδευτικών. Εάν σε ένα εργοστάσιο υποδημάτων ο καπιταλιστής πρέπει να επενδύσει αγοράζοντας μηχανήματα και υλικά προκειμένου να αποκτήσει κέρδος, στα πανεπιστήμια κερδίζει από τα δίδακτρα των σπουδαστών.
Για να περιγράψω την ακαδημαϊκή ζωή στην Αλβανία θα επικεντρωθώ σε κάποια σημεία κλειδιά:
Η οικονομική πλευρά: Στα δημόσια πανεπιστήια τα δίδακτρα για τις προπτυχιακές σπουδές ανέρχονται στα 300 ευρώ κατά μέσο όρο, ενώ οι σπουδές για να λάβει κανείς το Μεταπτυχιακό τίτλο κοστίζουν 1400 ευρω. Στο μεταξύ οι φοιτητές πρέπει να πληρώνουν κατά μέσο όρο δέκα ευρώ για ένα βιβλίο και επιπρόσθετο τέλος των 2,5 ευρώ απλά για να σπουδάζουν νόμιμα. Όλα αυτά τα κόστη είναι αναγκαία επειδή τα πανεπιστήμια μας λαμβάνουν 35% χρηματοδότηση από την κυβέρνηση και 65% από τους φοιτητές. Έτσι, οι φοιτητές των χαμηλότερων οικονομικά τάξεων αποκλείονται από τις σπουδές και σύμφωνα με την INSTAT μόνο ένα 1% αυτών των φοιτητών μπορεί ουσιαστικά να διαθέσει τα χρήματα για την εκπαίδευσή του.
Φοιτητική εκπροσώπηση: Μέχρι τώρα, τα μόνο όργανο που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των φοιτητών είναι το «Συμβούλιο Σπουδαστών». Αυτό είναι ένα παράτυπο όργανο και δεν αντιπροσωπεύει τους φοιτητές καθώς ελέγχεται από τα πολιτικά κόμματα που έχουν τοποθετήσει εκπροσώπους φοιτητών που είναι μέλη τους. Σε τέτοιες συνθήκες η φωνή των φοιτητών δεν μπορεί να ακουστεί, γιατί το συμβούλιο αυτό λειτουργεί μόνο υπέρ των συμφερόντων των κομμάτων. Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα είναι το γεγονός ότι στις εκλογές για τη Σύγκλητο η ψήφος των φοιτητών προσμετράται με συντελεστή 10% ενώ των καθηγητών 90%. Αυτό σημαίνει ότι η ψήφος ενός καθηγητή αντιστοιχεί στην ψήφο 250 φοιτητών.
Συνθήκες διαμονής των φοιτητών στις εστίες: Κάθε φοιτητής που διέμεινε στις εστίες των πανεπιστημίων δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεχάσει τις μεσαιωνικές συνθήκες διαβίωσης. Οι φοιτητές οφείλουν να πληρώνουν 350 ευρώ για ένα έτος και σε αντάλλαγμα τους δίνεται ένα κρύο μέρος για να κοιμηθούν και, ακόμη χειρότερα, αναγκάζονται να χρησιμοποιούν 30 τουαλέτες και 12 ντουζ που αντιστοιχούν σε 300 φοιτητές.
Φοιτητική ζωή και δραστηριότητες: Στα πανεπιστήμια θεωρούμαστε εργάτες και στην δουλειά φοιτητές. Ενώ κατά τη διάρκεια των χρόνων του Λυκείου αναπτύσσουμε όνειρα για το μέλλον, για εμάς τις ίδιες και για τις σπουδές μας μόλις γινόμαστε φοιτητές/τριες αντιλαμβανόμαστε ότι τα όνειρά μας δεν θα εκπληρωθούν ποτέ. Είναι αδύνατο να δημιουργήσουμε μία ουσιαστική σχέση με τους καθηγητές μας, καθώς πάντα τρέχουμε από τη δουλειά στη Σχολή για να είμαστε παρόντες και παρούσες στην τάξη και φεύγουμε νωρίς από τις σπουδές γιατί αναγκαζόμαστε να δουλέψουμε. Το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών δεν θα δουλέψει ποτέ πάνω στο αντικείμενο το οποίο σπούδασε αλλά σε πολύ διαφορετικές δουλειές που αναγκάζεται να κάνει μόνο για την επιβίωση. Αυτό προκαλεί έναν πεσιμισμό για το μέλλον μας και το ρόλο μας στη κοινωνία ως φοιτητές. Δεν πρέπει να μετατρέπεται η γνώση σε μία μηχανή αναπαραγωγής χρήματος. Σήμερα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, πρέπει να διεκδικήσουμε δωρεάν εκπαίδευση.
Ο ρόλος των ιδιωτικών πανεπιστημίων σε αυτή την άδικη συνθήκη: Με τις μεταρρυθμίσεις και τους νόμους που έχουν ψηφιστεί, το κράτος έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα αυξήσει την χρηματοδότηση για τη δωρεάν εκπαίδευση. Αντίθετα λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων των ιδιοκτητών των ιδιωτικών πανεπιστημίων και σχεδιάζει να τα χρηματοδοτήσει από τον ίδιο προϋπολογισμό από τον οποίο χρηματοδοτεί τα δημόσια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τους φοιτητές οι οποίοι πληρώνουν για την εκπαίδευσή τους. Αυτό σημαίνει, επίσης, ότι τα δημόσια και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα βρίσκονται σε ένα διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ τους σχετικά με την επιδόσεις τους, έτσι ώστε να κερδίζουν μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού. Το πρόβλημα είναι ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δίνουν υψηλότερους βαθμούς στους φοιτητές και με αυτό τον τρόπο μπορούν να επωφεληθούν από έναν υψηλό προϋπολογισμό για τα ίδια που αφορά υποτροφίες και επιστημονική έρευνα, χρήματα που στερούνται τα δημόσια πανεπιστήμια. Όλα αυτά μεταφράζονται σε υψηλότερα δίδακτρα για τους φοιτητές των δημόσιων πανεπιστημίων. Το να είσαι φοιτητής θα αποτελεί προνόμιο αποκλειστικά των ανώτερων οικονομικά τάξεων και όχι ένα δικαίωμα που βασίζεται σε ένα αξιοκρατικό σύστημα.
Η εξέγερση του Δεκέμβρη: Όλοι οι παράγοντες που ανέφερα νωρίτερα, οδήγησαν τους φοιτητές σε μία μαζική και ιστορική εξέγερση. Ήταν μία σημαντική στιγμή καθώς για πρώτη φορά στα χρονικά, οι φοιτητές και οι καθηγητές ενώθηκαν διεκδικώντας δωρεάν δημόσια εκπαίδευση και ανεξαρτησία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από το διεφθαρμένο κράτος και το σύστημα. Το μήνυμα ήταν σαφές: «Δεν θα ανεχτούμε άλλο αυτήν την αδικία, τώρα παλεύουμε για τα δικαιώματά μας». Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων φοιτητές και φοιτήτριες πλημμύρισαν τους δρόμους με τα σώματα τους και τις φωνές τους, κατέλαβαν τις σχολές τους, πραγματοποίησαν συναντήσεις και συζητήσεις για το πως θα έπρεπε να είναι ένα πανεπιστήμιο, δέθηκαν μεταξύ τους και πίστεψαν ότι μπορούν να κερδίσουν αυτή τη μάχη.
Πως αντιμετώπισε η κυβέρνηση την εξέγερση των φοιτητών;
Η κυβέρνηση διακήρυττε ότι ο νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της. Έτσι, όταν ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες προσπάθησαν αμέσως να κατευνάσουν τις αντιδράσεις αλλάζοντας κάποια σημεία του νόμου. Αλλά οι αλλαγές αυτές δεν ήταν αρκετές για τους φοιτητές που συνέχισαν τις διαμαρτυρίες τους απαιτώντας την κατάργηση του νόμου. Η κυβέρνηση ξεκίνησε να επιτίθεται λεκτικά στους φοιτητές και τις φοιτήτριες απειλώντας και προσβάλλοντάς τους, αλλά φυσικά αυτό δεν ήταν αρκετό για να τους σταματήσει.
Ποια ήταν η στάση της αντιπολίτευσης;
Δυστυχώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Αλβανία δεν είναι αξιόπιστα, η παρέμβασή τους μόνο κακό θα έκανε στον αγώνα μας. Το πρόβλημα, επιπλέον, ήταν ότι ακόμη και τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν ήδη προτείνει τον ίδιο νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, οπότε ήταν συνένοχα στο ζήτημα αυτό. Ακόμη και αν η αντιπολίτευση προσπάθησε να επωφεληθεί από τις διαμαρτυρίες, οι φοιτητές κράτησαν αποστάσεις από κάθε πολιτικό κόμμα.
Έχετε αποφασίσει τα επόμενα βήματά σας; Ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον;
Αυτή τη στιγμή σε κάθε μία απο τις σχολές οι φοιτητές δουλεύουν πάνω στη δημιουργία νέων ανεξάρτητων δομών για να οργανώσουν τα επόμενα βήματά τους, να προστατεύσουν και να παλέψουν για τα δικαιώματα τους. Αυτές οι δομές θα χρησιμοποιηθούν για να δημιουργηθούν σχέσεις μεταξύ των φοιτητών και των καθηγητών αλλά και μεταξύ φοιτητών διαφορετικών σχολών, όπως έγινε στις διαμαρτυρίες του Δεκεμβρίου.
Το όραμα μας είναι ένα δημόσιο πανεπιστήμιο χωρίς δίδακτρα το οποίο θα συμβάλλει στη λειτουργία ολόκληρης της κοινωνίας, γιατί πιστεύουμε πως ένας αρχιτέκτονας, ένας γιατρός, ένας φιλόσοφος, ένας καλλιτέχνης προσφέρει σε όλη την κοινωνία και σε κάθε ένα μέλος της ξεχωριστά.
Διεκδικούμε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο, όπου οι φοιτητές γίνονται δεκτοί για τις ικανότητές τους και την δουλειά τους και όπου η οικονομική κατάσταση δεν παίζει κανέναν ρόλο. Το όραμά μας περιλαμβάνει ένα πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί σε όφελος της κριτικής σκέψης και όχι του καταναλωτισμού. Διεκδικούμε οι φοιτητές να γίνουν συστατικό κομμάτι του πανεπιστημίου, με το να είναι ενεργοί πολίτες στη ζωή τους και στα ιδρύματά τους.
Το όραμά μας είναι, ακόμη, η ψήφος των φοιτητών να μετράει ισότιμα με αυτή των καθηγητών έτσι ώστε οι τελευταίοι να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους φοιτητές. Διεκδικούμε οι φοιτητές να είναι ισότιμοι με τους καθηγητές, να αναπτύσσουν σχέσεις αλληλεγγύης να υποστηρίζονται μέσω της δημιουργικής κριτικής. Διεκδικούμε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο ανεξάρτητο από τα πολιτικά κόμματα και τα συμφέροντά τους, που να βρίσκεται κοντά στην κοινωνία.
Ποιος ήταν ο ρόλος των γυναικών στο φοιτητικό κίνημα;
Τα κορίτσια και οι γυναίκες που είναι κομμάτι του «Κίνηματος για το πανεπιστήμιο» είχαν πάντα πολύ ενεργό ρόλο σε κάθε αγώνα, με αποτέλεσμα ο λόγος τους να έχει αποκτήσει μεγάλο κύρος. Η συμβολή τους ήταν, επίσης, πολύ μεγάλη στην αλλαγή του ρόλου των γυναικών στη σημερινή κοινωνία. Ανέλαβαν μεγάλη ευθύνη, έφτιαχναν πανό τις νύχτες, έγιναν η φωνή της διαμαρτυρίας, αντιμετωπίζοντας όλα τα προβλήματα που βιώνουν οι γυναίκες στην Αλβανία.
Πιστεύετε ότι θα κερδίσετε τον αγώνα αυτόν;
Στις σημερινές συνθήκες, που τα ιδιωτικά πανεπιστήμια προσφέρουν καλούς βαθμούς και κακή εκπαίδευση με αντάλλαγμα το χρήμα και όχι την αξία, και που τα δημόσια πανεπιστήμια ανεξαρτήτως της αξιόλογης παράδοσής τους αυτοκαταστρέφονται, εμείς πρέπει να νικήσουμε. Οι καθηγητές πρέπει να πάρουν μία απόφαση: «Πρέπει να δουλεύουμε σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο με αντάλλαγμα υψηλότερους μισθούς αλλά με φοιτητές που δεν ενδιαφέρονται να σπουδάσουν και με ιδιοκτήτες που ασκούν αυστηρές οικονομικές πολιτικές, ή σε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο, όπου θα έχουν ακαδημαϊκή ελευθερία και θα έρχονται αντιμέτωποι με την εμπορευματοποίηση;» Δεν πρέπει να αφήσουμε ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα να μετατραπεί σε καταναλωτικό προϊόν, ό,τι κόστος και αν αυτό έχει.
Πρέπει να ενωθούμε με δύναμη και ενέργεια για να προβάλλουμε το πανεπιστήμιο που θέλουμε. Είναι καθήκον μας και κοινό συμφέρον να ενωθούμε μαζί φοιτητές και καθηγητές κάτω από την σημαία «Πανεπιστήμιο» και να το επανιδρύσουμε.
Δεν είμαστε μόνοι. Οι μαθητές του Λυκείου μας στηρίζουν, οι οικογένειες που θέλουν μία καλύτερη ζωή και εκπαίδευση για τα παιδιά τους, οι καταπιεσμένες τάξεις που ακόμη περιμένουν κοινωνικές λύσεις στα προβλήματά τους, πολίτες που διεκδικούν μία πιο δίκαιη κοινωνία. Είμαστε όλοι μαζί ενωμένοι με ένα ριζοσπαστικό αλλά και εφαρμόσιμο αίτημα: Ελεύθερη και διαφανή εκπαίδευση για όλους και όλες που θέλουμε να αφιερωθούμε στην επιστήμη και την κοινωνία. Πρέπει να φέρουμε αλλαγές, πρέπει να δράσουμε!
Αντιμετωπίζουμε τα πανεπιστήμια μας ως ένα δημόσιο αγαθό, και δουλεύουμε στον στόχο αυτό. Τα πανεπιστήμια μας δεν είναι για πούλημα και εμείς δεν είμαστε εμπορεύματα. Το πανεπιστήμιο που ονειρευόμαστε είναι πλήρως χρηματοδοτούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι ένας ανεξάρτητος δημόσιος θεσμός με τη δική του αυτονομία. Η εκπαίδευσή μας είναι κοινωνική επένδυση και όχι μια ατομική θυσία, γι' αυτό θα νικήσουμε!


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.