Το VICE Greece δίνει βήμα σε επιλεγμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη δημιουργία της νέας στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε Δευτέρα θα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία.
Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα, με τα οποία καταπιάνονται οι συγκεκριμένες οργανώσεις και αξίζουν την προσοχή όλων.
Το συγκεκριμένο άρθρο της HumanRights360 υπογράφουν η δικηγόρος Νικολέττα Αρβανιτούδη, δικηγόρος και ο κοινωνικός λειτουργός Άκης Μαραγκοζάκης. Οι φωτογραφίες είναι του Ορέστης Σεφέρογλου.
Είναι δύσκολο να δουλεύεις στο πεδίο στην περιοχή του Έβρου. Και απαιτητικό, ταυτόχρονα. Η ομάδα του HumanRights360 αποτελείται από δύο άτομα, μία δικηγόρο και έναν κοινωνικό λειτουργό, και βρίσκεται σχεδόν καθημερινά στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης του Φυλακίου Έβρου, όπου βρίσκονται αυτήν τη στιγμή 110 ασυνόδευτοι και χωρισμένοι από τις οικογένειές τους ανήλικοι, οι οποίοι διαμένουν στο Κέντρο σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης, μέχρι να βρεθεί γι’ αυτούς κατάλληλος χώρος μακροχρόνιας ή προσωρινής φιλοξενίας.
Νικολέττα Αρβανιτούδη - δικηγόρος
Ξεκινάμε τις πρωινές ώρες οδικώς από την Αλεξανδρούπολη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής η γειτονική χώρα είναι άμεσα ορατή, ενώ σε ορισμένα σημεία ο Έβρος, ως φυσικό σύνορο, δεσπόζει επιβλητικός και συνάμα ορμητικός, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Ο δρόμος είναι κακοτράχαλος σε ορισμένα σημεία και θέλει ιδιαίτερη προσοχή.
Ο προορισμός μας είναι συνήθως το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, εντός του οποίου μπαίνουμε φορώντας τα διακριτικά της HumanRights360, δηλώνοντας εάν μας ζητηθεί τα ονοματεπώνυμά μας και την ιδιότητά μας στον Αξιωματικό Υπηρεσίας της πύλης.
Εντός του ΚΥΤ δεν έχουμε δικό μας χώρο για να δουλέψουμε αλλά μοιραζόμαστε ένα κοντέινερ με άλλες οργανώσεις που βρίσκονται στο ίδιο πεδίο. Με αυτό ως δεδομένο, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε πραγματοποιήσει συνεδρίες ακόμα και στα παγκάκια που βρίσκονται στον προαύλιο χώρο. Παρά τις αντίξοες συνθήκες και το τραγελαφικό της κατάστασης, τολμώ να πω ότι κάποιες από τις καλύτερες ενέργειες έχουν γίνει σε αυτά τα παγκάκια, τις ηλιόλουστες ημέρες, με τον επωφελούμενο να απολαμβάνει έστω και για λίγο τη χαλαρή κουβέντα ή τη σύντομη βόλτα έξω από την πτέρυγά του.
Μία μεγάλη πρόκληση της δουλειάς στο πεδίο είναι η ύπαρξη αποτελεσματικής διερμηνείας, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση της τήρησης θεμελιωδών δικαιωμάτων των εισερχομένων στη χώρα υποδοχής και των αιτούντων άσυλο. Συχνά, αναγκαζόμαστε να προσαρμόζουμε τις συναντήσεις με επωφελούμενους, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των διερμηνέων που παραχωρούνται από το ΚΥΤ ή άλλες οργανώσεις και φορείς ή και να ακυρώνουμε συναντήσεις εξαιτίας αδυναμίας επικοινωνίας με την πλειοψηφία των επωφελούμενων, οι οποίοι σπάνια μιλούν αγγλικά. Έχει συμβεί να θέλουμε να ανακοινώσουμε μία ευχάριστη είδηση σε κάποιον επωφελούμενο και ο μόνος τρόπος εκείνη την ώρα που δεν είναι διαθέσιμος ο διερμηνέας είναι ένα χαμόγελο, μια σφιχτή αγκαλιά ή ακόμα και τα νοήματα.
Στο ΚΥΤ Φυλακίου, αυτήν τη στιγμή φιλοξενούνται 110 περίπου ασυνόδευτοι και χωρισμένοι από τις οικογένειές τους ανήλικοι, οι οποίοι διαμένουν στο Κέντρο σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης, μέχρι να βρεθεί γι’ αυτούς κατάλληλος χώρος μακροχρόνιας ή προσωρινής φιλοξενίας, μέσω του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α). Η μέγιστη προβλεπόμενη διάρκεια παραμονής στο ΚΥΤ είναι 25 μέρες, η οποία δυστυχώς δεν τηρείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεδομένου ότι οι διαδικασίες για την εύρεση κατάλληλου χώρου φιλοξενίας για τους ανηλίκους είναι χρονοβόρες και η ζήτηση εξαιτίας του μεγάλου αριθμού ασυνόδευτων και χωρισμένων από τις οικογένειές τους ανηλίκων είναι υψηλή.
Η κατάσταση αυτή, παρά τις προσπάθειες των αρμόδιων φορέων και του Ε.Κ.Κ.Α., οδηγεί πολλές φορές στο ανθρωπίνως αδιανόητο και νομικά ανορθόδοξο γεγονός της παραμονής ενός ανηλίκου εντός του ΚΥΤ μέχρι 3 ή ακόμα και 4 μήνες. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξηγήσεις σε έναν ανήλικο 11 χρονών, ο οποίος παραμένει έστω και για μικρό χρονικό διάστημα έγκλειστος σε έναν χώρο που περιβάλλεται από κάγκελα, κλειδαριές και συρματόπλεγμα, την έννοια της προστατευτικής φύλαξης και την διαφορά της από την κράτηση ή τη φυλάκιση. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι ακόμα και στα μάτια του δικηγόρου ή του κοινωνικού λειτουργού που παρακολουθεί την υπόθεση η διαφορά είναι ανύπαρκτη. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς πολύ εύκολα τις ανεπανόρθωτες συνέπειες του 3μηνου ή 4μηνου εγκλεισμού ενός ανηλίκου σε ένα Κέντρο, το οποίο δεν προορίζεται καν από την ίδρυση και το σκοπό του, την χωρητικότητα και τις παροχές του να φιλοξενήσει έναν ανήλικο για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Χαραγμένη θα μείνει στη μνήμη μια εμπειρία που είχα ως δικηγόρος με έναν ασυνόδευτο ανηλίκο, ο οποίος παρέμεινε στο ΚΥΤ για περισσότερο από τρεις μήνες μέχρι να βρεθεί κατάλληλη δομή φιλοξενίας. Ήμουν παρούσα στη διαδικασία της καταγραφής του αιτήματός ασύλου του, λίγο πριν του ανακοινωθεί ότι σύντομα θα αποχωρήσει από το ΚΥΤ. Στο τέλος της κουραστικής αυτής διαδικασίας εκεί που περιμέναμε να υπογράψουμε τα απαραίτητα έγγραφα, γυρνάει μου χαμογελάει και μου δίνει ένα χάρτινο καραβάκι που έφτιαχνε καθ’ όλη τη διάρκεια της καταγραφής του, επιβεβαιώνοντας το αυτονόητο ότι το μυαλό και η καρδιά του ταξίδευαν προς την ελευθερία και το μέλλον του.
Άκης Μαραγκοζάκης - κοινωνικός λειτουργός
Το Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης Φυλακίου (ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ) ως επί το πλείστων, αποτελεί τον χώρο κράτησης των ανθρώπων που εισέρχονται στην χώρα από τον Έβρο και συλλαμβάνονται, πριν μεταφερθούν στο ΚΥΤ Φυλακίου όπου γίνεται η ενημέρωση για τις διοικητικές διαδικασίες που πρόκειται να ακολουθήσουν και κατόπιν, η πλήρης καταγραφή των στοιχείων τους.
Φτάνοντας στο κτιριακό συγκρότημα όπου στεγάζονται το ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ και το ΚΥΤ Φυλακίου, το τοπίο σε προδιαθέτει για τις συνθήκες που επικρατούν. Στο προαύλιο του ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ υπάρχει πάντα κίνηση, άνθρωποι που περιμένουν για τις διαδικασίες ασύλου τους, ενώ άλλοι, κρατούμενοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά που περιμένουν να μεταφερθούν στο ΚΥΤ, προαυλίζονται από τα κρατητήρια του ΠΡΟΚΕΚΑ, υπό την επίβλεψη των αστυνομικών.
Οργανώνοντας την καθημερινή δουλειά, περνάω πρώτα από τις τέσσερις πτέρυγες όπου διαμένουν άνθρωποι, προκειμένου να πω μια καλημέρα και να εξετάσω τι αιτήματα υπάρχουν προς την οργάνωσή μας. Η κράτηση τους στο ΚΥΤ είναι διοικητική. Ο πληθυσμός αποτελείται από οικογένειες και ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά. Πολλές φορές, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι καλύπτουν έως και την μισή πληρότητα του Κέντρου.
Αυτό που μου κάνει πάντα εντύπωση κατά την καθιερωμένη μου βόλτα στις πτέρυγες και μου θυμίζει τον ανθρώπινο χαρακτήρα της δουλειάς μου, ξεπερνώντας τα λεπτά όρια του επαγγελματικού μου ρόλου, είναι η διάχυτη ανάγκη των ανθρώπων για προσωπική επικοινωνία. Άνθρωποι που θέλουν να αλληλεπιδράσουν με ανθρώπους, θέλουν απλώς να σου πουν μια καλημέρα, να αστειευτούν ή απλά να σου χαμογελάσουν. Άνθρωποι που περιμένουν να τους φερθείς με ευγένεια, να μιλήσουν για απλά πράγματα της καθημερινότητας. Άνθρωποι που περιμένουν κάτι περισσότερο από μια διοικητική ή νομική ενημέρωση. Άνθρωποι άγνωστοι με τους οποίους δεν έχω μιλήσει ποτέ, έρχονται και μου κουνάνε το χέρι στην καγκελόπορτα ή τον φράχτη των πτερύγων. Ανταποδίδουν πάντα το χαμόγελο. Τα παιδιά, είτε συνοδευόμενα που βρίσκονται εκεί με τις οικογένειες τους είτε ασυνόδευτα, σου φωνάζουν στην γλώσσα τους δείχνοντας σου την μπάλα που παίζουν, καλώντας σε να παίξεις και εσύ μαζί τους. Γυρίζουν και σε κοιτάνε όταν κερδίζουν, περιμένοντας την επιβράβευση. Ειδοποιώ τον αστυνομικό- φύλακα της πτέρυγας να μου ανοίξει και να μπω μέσα. Αμέσως, ανήλικοι έφηβοι έρχονται και μου προσφέρουν καρέκλα που φέρνουν από τους οικίσκους τους. Άλλοι μου προσφέρουν τσιγάρα, φέρνουν ακόμη και γάλα που έχει περισσέψει από το πρωινό για να με κεράσουν. Προσβάλλονται αν δεν δεχτείς να καθίσεις στην καρέκλα! Άλλες φορές, σηκώνονται από το παγκάκι και επιμένουν να καθίσεις εσύ. Μιλάμε για ταινίες, μου δείχνουν τις φωτογραφίες που βγήκαν με τους φίλους τους, μιλάνε για τους συγγενείς και τις οικογένειες τους.
Οι μεγαλύτεροι ηλικιακά και οι ηλικιωμένοι πλησιάζουν αργότερα με ένα χαμόγελο κατανόησης, όταν οι ανήλικοι που σε περιτριγυρίζουν έχουν φύγει για να συνεχίσουν το παιχνίδι τους. Προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα παιδιά και την χαρά που νιώθουν όταν μας βλέπουν μαζί τους, μέσα στην πτέρυγα και όχι σε κάποια συνεδρία ή ενημέρωση. «Έτσι δείχνουν την ευγνωμοσύνη τους» μου λέει ένας ηλικιωμένος και χαμογελάει δειλά.
Ρωτάνε για το πότε θα φύγουν, ανησυχούν, κοιτώντας τον ουρανό, για τον καιρό που θα πετύχουν φεύγοντας. Η κράτηση τους στο ΚΥΤ συνήθως δεν διαρκεί πάνω από μια εβδομάδα. Βρίσκονται στο κατώφλι της Ευρώπης, οι περισσότεροι για πρώτη φορά, ανησυχούν για το τι θα συναντήσουν στην πορεία, πως θα τους υποδεχτούν οι ντόπιοι πληθυσμοί. Είναι ακόμη φοβισμένοι από το μακρύ, επικίνδυνο και επίπονο ταξίδι τους. Προσπαθούν να μάθουν αν υπάρχουν μπροστά τους κίνδυνοι σαν και αυτούς που βίωσαν μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα. Αναρωτιούνται για τον άνθρωπο που έχουν απέναντι τους, για το πρόσωπο πίσω από τον επαγγελματία, σε ρωτάνε διάφορες προσωπικές ερωτήσεις. Σου λένε ιστορίες για τον τόπο τους, για τα δικά τους παιδιά που βρίσκονται ήδη στην Ευρώπη και οι ίδιοι κάνουν το μακρύ ταξίδι για να τα βρουν.
Εκείνη την ώρα, ανήλικοι μαθητές από το σχολείο μη τυπικής εκπαίδευσης που λειτουργεί στο ΚΥΤ βγαίνουν από την αίθουσα μέσα την πτέρυγα. Σε χαιρετάνε από μακριά προσπαθώντας να σου μιλήσουν με ελληνικές λέξεις που μόλις διδάχτηκαν.
Η καθημερινότητα στο ΚΥΤ Φυλακίου είναι ιδιαίτερη δύσκολη για έναν επαγγελματία που προσπαθεί να κάνει σωστά την δουλειά του, διασφαλίζοντας κάποιες θεμελιώδεις αρχές. Πρακτικά προβλήματα δημιουργεί η έλλειψη κατάλληλων χώρων για να πραγματοποιούνται ατομικές συνεδρίες που να διασφαλίζουν την εμπιστευτικότητα και την τήρηση του απορρήτου της συζήτησης, βασική αρχή για κάθε επαγγελματία για να σε εμπιστευτεί ένας άνθρωπος και να σου πει την ιστορία του. Ένα μικρό δωματιάκι που χρησιμοποιείται για αυτόν τον σκοπό, φιλοξενεί τις συνεδρίες, είτε ψυχοκοινωνικές είτε νομικές, τριών οργανώσεων και των επαγγελματιών τους. Έτσι, συχνό φαινόμενο είναι να γίνονται συνεδρίες και συνεντεύξεις έξω, είτε στα δύο παγκάκια που βρίσκονται μπροστά από τις καγκελόπορτες των πτερύγων, όπου υπάλληλοι του ΚΥΤ και αστυνομικοί περνάνε κάθε τόσο, είτε περπατώντας στο πάρκινγκ των αυτοκινήτων.
Τέλος, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντικρίζεις στην καθημερινότητα σου παιδιά πίσω από φράχτες, συρματοπλέγματα και κάγκελα, που παραμένουν για μήνες σε συνθήκες περιορισμού και στέρησης της ελευθερίας τους χωρίς προηγουμένως να έχουν υποπέσει σε κάποια αξιόποινη πράξη, άρα να μην συντρέχουν σοβαροί λόγοι κράτησης τους. Παιδιά που στερούνται βασικά δικαιώματα όπως η ψυχαγωγία, η εκπαίδευση και η στέγαση σε έναν ασφαλή και κατάλληλο χώρο που να συνάδει με την ηλικία τους. Φεύγοντας από το ΚΥΤ Φυλακίου για να πάρουμε ξανά τον δρόμο της επιστροφής για Αλεξανδρούπολη, άνθρωποι από τα κάγκελα μας αποχαιρετούν κουνώντας τα χέρια τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.