Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη

Του Γιώργου Λυγουριώτη

Το σοκ που προκλήθηκε τόσο από τα πρόσφατα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στην Αυστρία όπου ο υποψήφιος του ακροδεξιού FPÖ (Κόμμα της Ελευθερία) Νόρμπερτ Χόφερ, ήρθε στην πρώτη θέση, με πάνω από το 35% των ψήφων, όσο και τα εκλογικά αποτελέσματα στις περιφερειακές εκλογές στην Γερμανία, όπου το ευρωσκεπτικιστικό ξενοφοβικό AfD («Εναλλακτική για τη Γερμανία») σημείωσε μεγάλη άνοδο στα 3 κρατίδια, αλλά και η είσοδος του ναζιστικού μορφώματος, Λαϊκό Κόμμα – Η Σλοβακία Μας, του Μαριάν Κολτέμπα που πήρε το 8% των ψήφων στο κοινοβούλιο της Σλοβακίας, σίγουρα δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά.

Αν κοιτάξει κανείς τον πολιτικό χάρτη ολόκληρης της Ευρώπης, θα εντοπίσει ότι σε μια σειρά χώρες, ξενοφοβικά, ακροδεξιά και νεοναζιστικά κόμματα, έχουν ενισχυθεί και εκπροσωπούνται στο εθνικό κοινοβούλιο ή συμμετέχουν σε κυβερνητικούς σχηματισμούς.

Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο (FN) της Μαρίν Λεπέν σημείωσε μεγάλα κέρδη στις προηγούμενες περιφερειακές εκλογές, με 22,5% περίπου, αναγνωρίζεται πλέον σαν σημαντικός παράγοντας της γαλλικής πολιτικής σκηνής και εμφανίζεται ιδιαίτερα απειλητικό ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2017. 

To Λαϊκό Κόμμα Ελβετίας (SVP) μετά τον εκλογικό του θρίαμβο στις εκλογές του περασμένου Οκτώβρη, ελέγχει περίπου το 1/3 των εδρών του κοινοβουλίου. Η προεκλογική του καμπάνια βασίστηκε σε αντιευρωπαϊκά και ξενοφοβικά συνθήματα. «Όχι στο χάος του ασύλου» ήταν ένα από τα πιο διαδεδομένα συνθήματα. Σε δηλώσεις του το βράδυ της εκλογικής νίκης, ο επικεφαλής του κόμματος Τόνι Μπρούνερ ισχυρίστηκε ότι ήταν «ένα σαφές μήνυμα σε μία εποχή που γίνεται μαζική μετακίνηση πληθυσμών στην Ευρώπη, γεγονός για το οποίο οι Ελβετοί αισθάνονται ιδιαίτερη ανησυχία».

Στην Ολλανδία το ισλαμοφοβικό Κόμμα για την Ελευθερία (PW) του ακροδεξιού Χέερτ Βίλντερς είναι σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η πιο ισχυρή παράταξη στη χώρα. Συγκεκριμένα στις τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζεται να προηγείται, με πολύ μεγάλη διαφορά από το δεύτερο, και συγκεκριμένα με 19 μονάδες διαφορά! Οι επόμενες εκλογές στην Ολλανδία διεξάγονται το Μάρτιο του 2017. Υπενθυμίζουμε ότι ο εν λόγω ηγέτης, με αφορμή τις σεξουαλικές επιθέσεις που έγιναν στη Κολονία την Πρωτοχρονιά, ζήτησε τον εγκλεισμό των ανδρών μουσουλμάνων προσφύγων σε κέντρα χορήγησης ασύλου, ως μέτρο για την προστασία των Ολλανδών. Ενώ στις 18 Μάρτη ξεκίνησε η δίκη του με κατηγορίες για υποκίνηση μίσους καθώς είχαν σημειωθεί επανειλημμένα οι αναφορές του Βίλντερς σε κομματική συγκέντρωση του 2014 που στρέφονταν εναντίον των Μαροκινών.

Στην Πολωνία, το ευρωσκεπτικιστικό και ξενοφοβικό Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) που είναι στην κυβέρνηση, έχει ένα σαφή αντιμεταναστευτικό προσανατολισμό. Συγκεκριμένα ο ηγέτης του κόμματος, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι είχε δηλώσει ότι οι πρόσφυγες κουβαλούν «χολέρα κι άλλες επικίνδυνες ασθένειες, παράσιτα και παθογόνα πρωτόζωα» στην Ευρώπη.

Στην Ουκρανία οι ναζί του Δεξιού Τομέα λειτουργούν ως ο στρατιωτικός βραχίονας του κόμματος Svoboda (Ελευθερία), της επίσημης Ουκρανικής ακροδεξιάς που σήμερα είναι τέταρτη δύναμη στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας.

Στην Ουγγαρία την ώρα που ο πρωθυπουργός της χώρας, Βίκτορ Όρμπαν, υιοθετεί την ρατσιστική και αντιπροσφυγική ρητορική και σηκώνει φράχτες στα νότια σύνορα, ένα άλλο κόμμα, το Jobbik -οι οπαδοί του οποίου δηλώνουν ανοικτά νεοναζί- αναδεικνύεται πλέον ως η τρίτη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη.

Το ακροδεξιό Κόμμα του Δανέζικου Λαού (Dansk Folkeparti) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη της χώρας. Ήταν αυτό που πρόσφατα έφερε στη βουλή το απαράδεκτο νομοσχέδιο για τους πρόσφυγες που προβλέπει τις κατασχέσεις χρημάτων και τιμαλφή.

Οι ξενοφοβικοί εθνικιστές Σουηδοί Δημοκράτες (SD) δημοσκοπικά κυμαίνονται στο γύρω στο 18%, ποσοστό που τους καθιστά ως τρίτη πολιτική δύναμη.

Στη Νορβηγία το ξενοφοβικό Κόμμα της Προόδου μέλος του οποίου υπήρξε κατά το παρελθόν και ο μακελάρης Άντερς Μπρέιβικ συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό από το 2013.

Ενώ στην Φινλανδία το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα των Αληθινών Φινλανδών είναι κομμάτι της κεντροδεξιάς κυβέρνησης του πρωθυπουργού Σίπιλα.

Στη γειτονική Ιταλία η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά (Northern League) διαθέτει ήδη 16 βουλευτές και είναι το τρίτο ισχυρότερο κόμμα στη χώρα.

Που οφείλεται αυτή η άνοδος;

Οι πολιτικές λιτότητας που ακολουθούνται ευλαβικά από τις εκάστοτε κυβερνήσεις έχουν συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση και την άνοδο της ακροδεξιάς. Την ίδια ώρα οι δυνάμεις της αριστεράς εμφανίζονται συμβιβαστικές, άτολμες και χωρίς πραγματική εναλλακτική πρόταση εξόδου από την κρίση. Έτσι στρώματα της κοινωνίας καταλήγουν να αναζητούν διέξοδο από τις πολιτικές της εξαθλίωσης μέσα από τις δυνάμεις της ακροδεξιάς που προσπαθούν να χτίσουν τα τελευταία χρόνια ένα δήθεν αντισυστημικό προφίλ. 

Άλλη μια σημαντική συμβολή στην άνοδο αυτών των κομμάτων είναι το προσφυγικό ζήτημα που βρίσκεται στο επίκεντρο ολόκληρης της Ευρώπης. Εκμεταλλευόμενοι με κάθε τρόπο την προσφυγική κρίση -ακόμα και με ψευδείς ειδήσεις- βρίσκουν πάτημα όχι μόνο για να χύσουν το ρατσιστικό τους δηλητήριο αλλά και να το μετατρέψουν σε εκλογικούς ψήφους.

Αν όμως παρατηρήσουμε λίγο καλύτερα θα ανακαλύψουμε ότι κόμματα της άρχουσας τάξης υιοθετούν την ξενοφοβική ατζέντα της ακροδεξιάς.

Στην πραγματικότητα, η ενσωμάτωση αυτής της ακροδεξιάς ρητορικής στο λεξιλόγιο των συστημικών δυνάμεων, ενισχύει το μπλοκ του ευρωσκεπτικισμού, της ακροδεξιάς και των φασιστών.

Το πρόσφατο παράδειγμα της Αυστρίας είναι χαρακτηριστικό. Με αφορμή την προσφυγική κρίση, η κυβέρνηση της Αυστρίας έσπειρε τον πανικό στην αυστριακή κοινωνία. Κάλεσε τον στρατό να φυλάξει τα σύνορα και σήκωσε φράχτες για να εμποδίσει την είσοδο των προσφύγων. Φυσικά, μ’ αυτή τη διασπορά φόβου και ρατσισμού από τα ΜΜΕ, το ακροδεξιό FPÖ ανέβαινε στις δημοσκοπήσεις. Ως αντίδραση σ’ αυτό ο κυβερνητικός συνασπισμός του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPÖ) και του Λαϊκού κόμματος (ÖVP), αύξησε τα αντιπροσφυγικά μέτρα για να πάρει πίσω τις ψήφους που έχανε από το ακροδεξιό FPÖ. Το αποτέλεσμα ήταν το FPÖ να κερδίσει τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και με μεγάλη διαφορά (περίπου 15%) από τον Alexander Van der Bellen υποψήφιο με το κόμμα των Πρασίνων (VdB), ενώ οι υποψήφιοι των κυβερνώντων κομμάτων, σοσιαλδημοκράτες και συντηρητικοί, καταποντίστηκαν συγκεντρώνοντας γύρω στο 11% των ψήφων. Έτσι, είναι προφανές ότι η αποτυχία των μεγάλων αστικών κομμάτων να δώσουν πειστικές απαντήσεις και ουσιαστικές λύσεις απέναντι στο κρίσιμο ζήτημα του προσφυγικού σε συνδυασμό με τις αδυναμίες της αριστεράς, σε τελική ανάλυση ενισχύουν την ακροδεξιά.

Τα σημάδια δείχνουν την ολοένα και μεγαλύτερη ενίσχυση των ακροδεξιών και νεοναζιστικών κομμάτων. Και αυτό βέβαια αποτελεί ένα μεγάλο κίνδυνο για ολόκληρη την Ευρώπη. Πρέπει να σημειώσουμε όμως ότι ένα μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων τους δεν αποδέχονται το πρόγραμμα αυτών των κομμάτων, αλλά το μετέφρασαν σαν μια ψήφο-τιμωρία προς τα κόμματα της αστικής τάξης (όπως έγινε για παράδειγμα στην περίπτωση του AfD στη Γερμανία, του FPÖ στην Αυστρία και της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα). 

Ταυτόχρονα όμως είχαμε την άνοδο της Αριστεράς και ειδικά της επαναστατικής αριστεράς στις εκλογές στην Ιρλανδία, σημαντικές διεργασίες στον χώρο της Αριστεράς σε μια σειρά χώρες, και του ευρωπαϊκού Νότου και της Βρετανίας και των ΗΠΑ, αλλά και σημαντικές κινηματικές επιτυχίες όπως η αναστολή του φόρου στον νερό στην Ιρλανδία και οι δυναμικές κινητοποιήσεις στην Γαλλία ενάντια στα νέα εργασιακά μέτρα. Επίσης είχαμε το τεράστιο κύμα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και αντιφασιστικές διαδηλώσεις σε πολλές χώρες της Ευρώπης. 

Έχουμε να δώσουμε έναν αγώνα δρόμου για να σταματήσουμε την άνοδο τις ακροδεξιάς και να μην ζήσουμε νέες σκοτεινές εποχές που αιματοκύλισαν ολόκληρους λαού.

Ο αγώνας ενάντια στην ακροδεξιά, για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να είναι μαζικός, ενωτικός, διεθνιστικός δίνοντας ένα εναλλακτικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα διεξόδου από την καπιταλιστική κρίση.