Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή προσφύγων Σάμου: Μια φυλακή με εύηχο όνομα

Γράφει: Χριστίνα Ζιάκκα 

Με φώτα, δημοσιότητα και βαρύγδουπες δηλώσεις έγιναν τα εγκαίνια της νέας Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής (ΚΕΔ) προσφύγων στη Σάμο, χωρητικότητας 3.000 ατόμων, την Παρασκευή 1η Οκτώβρη, από τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη.

«Σήμερα είναι μια σημαντική ημέρα για το νησί… Το είπαμε, το κάναμε», 

αυτοθαυμάστηκε ο Κ.Μητσοτάκης.

«Μια δομή που θα προσφέρει πίσω την χαμένη αξιοπρέπεια σε ανθρώπους που ζητούν διεθνή προστασία… προμετωπίδα της αυστηρής, αλλά δίκαιης μεταναστευτικής πολιτικής», 

έκανε ρελάνς ο υπ. Μετανάστευσης, Ν. Μηταράκης.

Απ’ έξω κούκλα… 

Παρουσιάζοντας το περυτίλιγμα, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, με τη βοήθεια των ακολούθων τους στα ΜΜΕ, προσπάθησαν να χαϊδέψουν τα αυτιά της τοπικής κοινωνίας, των ίδιων των προσφύγων και των διεθνών παρατηρητών. Ακούσαμε λοιπόν όλη την λίστα των υποδομών που εκτείνονται στα 154 στρέμματα στη θέση «Ζερβού» στην Ανατολική Σάμο, 10 χλμ από το Βαθύ και πολύ μακριά από τις κατοικίες των ντόπιων. Για τις μοντέρνες προδιαγραφές, που χρηματοδοτήθηκαν εξ’ ολοκλήρου από την Ευρ. Ένωση,  για τα οκτώ εστιατόρια, τα επτά γήπεδα μπάσκετ, το γήπεδο ποδοσφαίρου, τις τρείς παιδικές χαρές, τους χώρους για εκδηλώσεις, την αίθουσα υπολογιστών, το δίκτυο wi-fi, τα κοινόχρηστα πλυντήρια, τον κλιματισμό, την βιολογική επεξεργασία λυμάτων κλπ. 

Εκ πρώτης όψεως θα ήταν άχρηστο να συγκρίνει κάποιος με την κόλαση της Μόριας στη Λέσβο, το χάος της ΒΙΑΛ στη Χίο και το έρεβος του παλιού ψυχιατρείου στη Λέρο – όλα τους νεκροταφεία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. 

Για ένα μεγάλο κομμάτι προσφύγων, αλλά και ντόπιων, η απαλειφή από τη γενική εικόνα των ποντικιών, των σκουπιδιών, των μεγάλων ουρών στη διανομή φαγητού, των αντίσκηνων που κατάρρεαν από βροχή ή αέρα, θα προσφέρει σίγουρα μια κάποια ανακούφιση. Αλλά η διάρκεια και το μέγεθός της είναι απλά αδύνατο να αντισταθμίσει ή να χρυσώσει την ακύρωση των δικαιωμάτων τους και κυρίως την εξαΰλωση της ελευθερίας τους. 

…από μέσα φυλακή

Ο τίτλος τα λέει όλα, αν και με εύσχημο τρόπο. Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή. Σε απλά ελληνικά: 

Η ΚΕΔ περιβάλλεται από διπλή στρατιωτική περίφραξη ΝΑΤΟϊκού τύπου, όλες οι πύλες είναι μαγνητικές (όπως στα αεροδρόμια), υπάρχουν κάμερες και μεγάφωνα παντού, drones θα αποτυπώνουν από αέρος κι ένα ειδικό «έξυπνο λογισμικό» θα χρησιμοποιεί αλγόριθμους ανίχνευσης κίνησης στο έδαφος που θα καταγράφονται σε 24ωρη βάση από το Τοπικό Κέντρο Ελέγχου στη Σάμο κι από το Πανελλαδικό Κέντρο Ελέγχου στην Αθήνα. Φυσικά μόνιμη αστυνομική δύναμη και ειδικοί φρουροί θα εποπτεύουν τις εγκαταστάσεις. 

Στο εσωτερικό της ΚΕΔ υπάρχει και διαβάθμιση ασφάλειας, όπως και σε κάθε άλλη φυλακή. Από τις οκτώ διαφορετικές Ζώνες, στους δημοσιογράφους επιτράπηκε ξενάγηση μόνο στις δύο, αυτή των ασυνόδευτων ανηλίκων και των ευάλωτων ομάδων. Κανείς τους όμως δεν περιηγήθηκε στην επονομαζόμενη Ζώνη Κράτησης, την μεγαλύτερη σε έκταση όλου του ΚΕΔ, όπου θα περιμένουν την απέλαση τους οι απορριφθέντες αιτητές ασύλου. 

Στους πρόσφυγες που θα στεγαστούν στις περισσότερες Ζώνες του νέου ΚΕΔ, πολύ σύντομα θα ηχεί ως κακόγουστη φάρσα στα αυτιά τους η δήλωση του Μ. Λογοθετίδη, γ.γ. του υπ. Μετανάστευσης: 

«Για πρώτη φορά σε όλη την ιστορία της μετανάστευσης, ένας ωφελούμενος θα μπορεί να κάθεται ασφαλής σε ένα εστιατόριο με air-condition».

Έλα όμως που στο βάθος θα βλέπουν τα σύρματα, την αστυνομία, τις κάμερες, την ερημιά…

Η κυβέρνηση ο κατασκευαστής, η Ε.Ε. ο αρχιτέκτονας 

250 εκ. ευρώ θα εκταμιευτούν συνολικά από την Ευρ. Ένωση για την κατασκευή τεσσάρων ακόμα ΚΕΔ σε Κω, Λέρο, Λέσβο και Χίο. 

Στην Λέρο η ΚΕΔ θα λειτουργήσει περί τα τέλη Οκτώβρη, ενώ οι υπόλοιπες θα κατασκευαστούν το 2022. 

Έξι χρόνια μετά την είσοδο στην Ε.Ε., κυρίως διαμέσω της Ελλάδας, 1 εκ. Σύριων προσφύγων και μόλις δυό μήνες μετά τη νίκη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, η ελληνική κυβέρνηση και το διευθυντήριο της Ε.Ε., θέλουν μέσω της λειτουργίας των ΚΕΔ να στείλουν ένα πεντακάθαρο μήνυμα: «όσοι πρόσφυγες και μετανάστες θέλετε να μπείτε στην Ε.Ε. πρέπει να αφήσετε απ΄έξω από την πόρτα τα δικαιώματα σας και την ελευθερία σας και να συνεναίσετε σε ένα καθεστώς διαρκούς εξαίρεσης, ελέγχου και αστυνόμευσης». 

Για να είναι μάλιστα σίγουροι πως το μήνυμα θα ληφθεί, ανακοίνωσαν την έναρξη διεθνούς εκστρατείας στα social media, ιδιαίτερα στο εσωτερικό του Αφγανιστάν, με έμφαση στην ενδελεχή παρουσίαση των ΚΕΔ και του τρόπου λειτουργίας τους. Κάτι του στυλ «ανοίξαμε την φυλακή σας και σας περιμένουμε»…

Όπως όμως έχουμε ξαναγράψει, η λειτουργία των ΚΕΔ αποσκοπεί και στην πλήρη αποκοπή προσφύγων και μεταναστών από τις τοπικές κοινωνίες και τα όποια κινήματα αλληλεγγύης, για τα οποία δεν προβλέπεται καμιά απολύτως πρόσβαση πουθενά!

Αντισταθμιστικά

Η δυσφορία των νησιωτών για τη δημιουργία των ΚΕΔ είναι δεδομένη, όπως καταγράφηκε και σε έρευνα που παρουσίασε ο Περιφερειάρχης, Κ. Μουτζούρης και έδειχνε ότι το 78% των πολιτών δεν τις επιθυμεί. Όμως δεν πήρε την μορφή μαζικής ενεργητικής αντίστασης για διάφορους λόγους, όπως οι περιορισμοί της πανδημίας, ο αρνητικός αντίκτυπος από την υποχώρηση της τουριστικής οικονομίας αλλά και το μπέρδεμα που προκαλούν τα επονομαζόμενα «αντισταθμιστικά οφέλη».

Έτσι στα πέντε νησιά που θα υπάρχουν οι ΚΕΔ διατηρείται ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ και προβλέπεται εντοπιότητα στις προσλήψεις των φρουρών ή των άλλων συμβασιούχων που θα εργαστούν στο ΚΕΔ, καθώς και στις εταιρείες που θα αναλάβουν την σίτιση, τις προμήθειες, τις εργασίες συντήρησης κλπ. 

Ιδιαίτερα στη Σάμο έχει ανακοινωθεί πως θα δημιουργηθούν 400 νέες θέσεις εργασίας. Ίσως μάλιστα για κάποιους αυτή η θέση εργασίας είναι και η μοναδική ευκαιρία σταθερής δουλειάς με ένσημα αυτήν την περίοδο.

Αυτό το πράγμα θα το ονομάσουν δήθεν ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, προσπαθώντας να κρύψουν όλες τις ελλείψεις, τα κενά και τις αληθινές ανάγκες των κατοίκων στα νησιά. 

Όπως το πρόβλημα της μαζικής ανεργίας ειδικά στους νέους, το θέμα με τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις, την ανυπαρξία ουσιαστικών μέτρων ανοικοδόμησης και στήριξης των σεισμόπληκτων Σαμιωτών, τις υποβαθμισμένες δομές υγείας κλπ. 

Για παράδειγμα στο Νοσοκομείο της Σάμου λείπουν παιδίατροι και πνευμονολόγοι, στο Νοσοκομείο της Κω λείπουν καρδιολόγοι, παθολόγοι και παιδίατροι, στο Νοσοκομείο της Χίου λείπει προσωπικό στο Ακτινολογικό,  στη Λέρο λείπουν παθολόγοι.

Σύνορα κλειστά

Στο πίσω μέρος του μυαλού των ιθυνόντων της κυβέρνησης και της Ε.Ε. η κεντρική επιδίωξη δεν είναι βέβαια να γεμίσουν τα ΚΕΔ με πρόσφυγες και αιτητές ασύλου. Τουναντίον θα κάνουν τα πάντα για να εξασφαλίσουν ότι σε αυτά θα καταλήγει ένα μικρό κλάσμα προσφύγων. Το βασικότερο εργαλείο τους θα συνεχίσει να είναι η οργάνωση και διεκπεραίωση εκατοντάδων επαναπροωθήσεων (pushbacks) και παράνομων απελάσεων στο Αιγαίο ή στα χερσαία σύνορα. 

Γι’ αυτό κι ο Κ. Μητσοτάκης στην κατακλείδα του στην ομιλία των εγκαινίων της ΚΕΔ Σάμου είπε: 

«Η κυβέρνηση αυτή έχει κάνει πράξη την πολιτική της δέσμευση για ασφαλή και δίκαιη φύλαξη των συνόρων της πατρίδας μας… αξίζουν ξεχωριστά συγχαρητήρια στις γυναίκες και τους άνδρες του Λιμενικού Σώματος, που πράγματι κάνουν μία πολύ σπουδαία δουλειά στη θάλασσα, νύχτα-μέρα, 365 μέρες το χρόνο, να κάνουν πράξη αυτή την κεντρική πολιτική επιλογή της κυβέρνησης, η οποία ταυτόχρονα είναι και πολιτική επιλογή της Ευρώπης».

Όλοι αυτοί, επομένως, θα συνεχίσουν να κάνουν τη δουλειά τους. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των προσφύγων, των τοπικών κοινωνιών στα νησιά, των εργαζομένων και της νεολαίας, είναι η δική μας δουλειά.