28.8.18

Οι Παγετώνες στον «Τρίτο Πόλο» της Γης Λιώνουν, Προκαλώντας Θανάσιμες Πλημμύρες. Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί ακόμη ένα επικίνδυνο φαινόμενο.

Οι παγετώνες της κεντρικής Ασίας αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη μάζα παγωμένου νερού στη Γη, τον λεγόμενο και «τρίτο πόλο» του πλανήτη. Οι χιλιάδες παγετώνες και το χιόνι που λιώνει συχνά, σχηματίζουν τις πηγές για δέκα από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ασίας, που παρέχουν πόσιμο νερό, ενέργεια και άρδευση άμεσα σε 210 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ αυτές οι λεκάνες απορροής των ποταμών υποστηρίζουν έμμεσα πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Άγριας Ζωής. Αυτή η πηγή ζωής γίνεται τώρα κίνδυνος, καθώς οι παγετώνες «πηδάνε» τη διαδικασία λιωσίματος, σπάνε και προκαλούν πλημμύρες σε μια περιοχή που θερμαίνεται με τον διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με την παγκόσμια κλιματική αλλαγή.

Πρόσφατα, ένας παγετώνας στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν έσπασε και πλημμύρισε τη λεκάνη απορροής του ποταμού Παντζίρ, σκοτώνοντας τουλάχιστον δέκα άτομα. Η πλημμύρα προκάλεσε κατολισθήσεις στην κοιλάδα και κατέστρεψε 56 σπίτια, διέλυσε δυο γέφυρες, κατέστρεψε έναν αυτοκινητόδρομο, διέλυσε ένα κανάλι άρδευσης και μετέτρεψε χωράφια σε βάλτους, σύμφωνα με μια έκθεση από το Διεθνές Κέντρο Ανάπτυξης των Βουνών (International Center for Integrated Mountain Development, ICIMOD), μια διακυβερνητική υπηρεσία με βάση το Νεπάλ. Την ίδια εβδομάδα, από έναν παγετώνα στη δυτική Κίνα, απελευθέρωσε 35 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού –14.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων– στη λεκάνη απορροής του ποταμού Γιαρκάντ, οδηγώντας σε εκκενώσεις κατοικημένων περιοχών, όπως ανέφερε η Greenpeace Ανατολικής Ασίας. Οι δύο καταστροφές χτύπησαν μέρη που δεν κινδυνεύουν παραδοσιακά από πλημμύρες εξαιτίας των παγετώνων, αλλά τέτοιες καταστροφές φαίνεται ότι τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα.

Καθώς οι παγετώνες θερμαίνονταν, το νερό τους δημιουργεί λίμνες στις βάσεις τους. Οι λίμνες των παγετώνων που προκύπτουν, βρίσκονται πίσω από τείχη πάγων και διαφόρων θραυσμάτων που μαζεύονται από τις κατολισθήσεις στις πλαγιές, που λέγονται τερματικές μορένες. Φανταστείτε ότι είναι σαν φυσικά φράγματα. Αλλά αυτά τα φράγματα μπορεί να σπάσουν λόγω διάφορων περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η βροχή. Στην πλημμύρα στον Παντζίρ έλιωσε ένα τμήμα πάγου, προκαλώντας, όπως αναφέρθηκε, μια μικρή κατολίσθηση, που στη συνέχεια οδήγησε σε πλημμύρα.

Οι λίμνες των παγετώνων είναι πιο πιθανό να σχηματιστούν αν οι παγετώνες υφίστανται έντονη θερμότητα, που είναι πλέον πολύ κοινό φαινόμενο. Διαφορετικά υψόμετρα της λεκάνης απορροής του ποταμού Γιαρκάντ θερμαίνονται μεταξύ 2°C και 3,5°C περισσότερο σε σχέση με το 1961, σύμφωνα με τα δεδομένα που συνέλεξε η Greenpeace Ανατολικής Ασίας από τους μετεωρολογικούς σταθμούς Ταξκοργκάν και Σάτσε στη Δυτική Κίνα.

Τέτοιες πλημμύρες είναι πιο συχνές και συμβαίνουν σε χαμηλότερα υψόμετρα, όπου οι παγετώνες συχνά βρίσκονται πιο κοντά στον πολιτισμό, είπε ο Arun Shrestha, τοπικός διευθυντής προγράμματος για τις λεκάνες απορροής των ποταμών και κρυόσφαιρας στο ICIMOD.

Στη λεκάνη απορροής του ποταμού Γιαρκάντ, οι υπερχειλίσεις εξαιτίας των παγετώνων έχουν αυξηθεί χαρακτηριστικά από τη δεκαετία του ’80, σύμφωνα με έρευνα από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών και έχουν γίνει ακόμη πιοσυνηθισμένες από τη δεκαετία του ’90. Πριν από την πλημμύρα στον Παντζίρ, μου είπε ο Shrestha, το ICIMOD δεν θεωρούσε καν τις υπερχειλίσεις εξαιτίας των παγετώνων μεγάλο πρόβλημα στο Αφγανιστάν. Ιστορικά, οι πλημμύρες αυτές περιορίζονταν σε παγετώνες σε υψηλά υψόμετρα. Αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον.

«Στα ανατολικά Ιμαλάια, οι παγετώνες είναι αρκετά ψηλά. Στα δυτικά Ιμαλάια και το Καρακορούμ, μια οροσειρά στη Βορειοδυτική Ινδία και το Πακιστάν, οι παγετώνες είναι αρκετά χαμηλά και κοντά στα χωριά. Έτσι, οι υπερχειλίσεις είναι πολύ επικίνδυνες», είπε ο Shrestha.

Το ICIMOD τώρα κάνει την προκαταρκτική εργασία για την περίπλοκη διαδικασία της χαρτογράφησης και αξιολόγησης των παγετώνων του Αφγανιστάν. Λόγω του τεράστιου αριθμού και των απρόσιτων σημείων όπου βρίσκονται οι παγετώνες, το μεγαλύτερο μέρος της ανάλυσης γίνεται από ντόπιους που έχουν εκπαιδευτεί και τη χρήση απομακρυσμένης παρακολούθησης. Στην οροσειρά Χίντου Κους στο Αφγανιστάν, υπάρχουν πάνω από 3000 παγετώνες και στην Κίνα, πάνω από 40.000. Στα βόρεια, η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στους παγετώνες που βρίσκονται στα βουνά Τιεν Σαν της κεντρικής Ασίας, τα οποία εκτείνονται από το Κιργιστάν ως την Κίνα, επίσης δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητή. Το τεράστιο μέγεθος και τα περίπλοκα τοπία της περιοχής της Κεντρικής Ασίας εμποδίζουν τη γενίκευση. Πληροφορίες για τις συνθήκες που οδηγούν σε υπερχειλίσεις λόγω παγετώνων ή ακόμη και για τις λύσεις που περιορίζουν τη ζημιά, δεν «μεταφράζονται» το ίδιο από περιοχή σε περιοχή.

Αλλά τώρα είναι πολύ σημαντικό να προκύψει μια κατανόηση αυτών των τοπίων. Οι πλημμύρες αυτές είναι γεωμορφικά γεγονότα – εξ ορισμού καταστροφές. Και όσο άσχημες κι αν είναι οι πλημμύρες, δεν είναι οι μόνες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον «τρίτο πόλο». Ένας πιο ζεστός κόσμος σημαίνει λιγότερο χιόνι, περισσότερη βροχή τον χειμώνα και πιο γρήγορο λιώσιμο των πάγων την άνοιξη. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει λιγότερες πηγές νερού, όταν η ζήτηση είναι μεγαλύτερη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.

«Έχουμε δει πολλές περιπτώσεις στην οροσειρά Καρακορούμ και τα δυτικά Ιμαλάια όπου οι άνθρωποι ήδη δυσκολεύονται να βρουν αρκετό νερό για την άρδευση των χωραφιών», λέει ο Shrestha. «Σε εκείνη την περιοχή, η μόνη πηγή νερού είναι το λιώσιμο των πάγων. Χωρίς άρδευση, δεν θα έχουν γεωργία».

Στο Πακιστάν, είπε ο Shrestha, οι αγρότες έχουν στραφεί σε καινοτόμα μέσα για παροχή νερού για άρδευση, δηλαδή σε αντλίες ηλιακής ενέργειας και υδραυλικές αντλίες νερού, που αντλούν χωρίς ηλεκτρισμό ή πετρέλαιο, εκμεταλλευόμενες την πίεση του νερού για να μεταφέρουν νερό στο αρδευτικό σύστημα.

Αυτό δεν είναι αρκετό, λέει ο Liu Junyan της Greenpeace Ανατολικής Ασίας, που συμπλήρωσε σε μια δήλωση ότι θα πρέπει να παρακολουθούνται περισσότερο προσεκτικά οι κίνδυνοι των παγετώνων, τα μοντέλα πρόβλεψης κλίματος θα πρέπει να βελτιωθούν και μηχανισμοί που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη ζημιά από τις πλημμύρες θα πρέπει να κατασκευαστούν.

Αλλά το ορεινό έδαφος της Κεντρικής Ασίας αποτελεί εξίσου πολιτικό πρόβλημα, όσο και κίνδυνο πλημμυρών εξαιτίας των παγετώνων. Οι οροσειρές είναι συχνά σύνορα. Η χρηματοδότηση, η καινοτομία, η επικοινωνία και οι πολιτικές μοιράζονται άνισα στην περιοχή. Ο Shrestha εργάζεται στο Κατμαντού, στο Νεπάλ. Αλλά όταν μιλήσαμε, ήταν στο Δελχί, στην Ινδία, προσπαθώντας να διασφαλίσει βίζα, για να πάει στο Αφγανιστάν. Όταν φτάσει εκεί, θα πρέπει να αναπτύξει διαφορετικές στρατηγικές, για διαφορετικές κοινότητες, σε διαφορετικά μέρη. Αλλά όταν τον ρωτήσαμε ποιο πρόβλημα είναι πιο επιτακτικό –οι πλημμύρες ή η ξηρασία, που τώρα πάνε δυστυχώς χέρι-χέρι– ο Shrestha δίστασε.

«Είναι διαφορετικά προβλήματα», μου είπε. «Το ένα είναι ένα πρόβλημα που εξελίσσεται αργά, αλλά με μεγάλη επίπτωση στη ζωή, στις οικονομικές συνθήκες, στην τροφική ασφάλεια, στη διατροφή κτλ. Ενώ το άλλο –οι πλημμύρες– είναι άμεσο και πολύ ορατό».


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.