"Το Μεγάλο μας Τσίρκο". Μια πολιτική δήλωση του Ιάκωβου Καµπανέλλη

«Το µεγάλο µας τσίρκο» του Ιάκωβου Καµπανέλλη (3/12/1922 – 29/3/2011) που επέζησε από το καθεστώς της χούντας χάρη στην ευφυΐα του συγγραφέα του και την ενθουσιώδη υποδοχή του κοινού, συγκρίθηκε µε «πολιτική συγκέντρωση διαµαρτυρίας» και χαρακτήρισε την εποχή του. Όπως θα µπορούσε να χαρακτηρίζει κάθε εποχή που διακρίνεται από εκπτώσεις στη δηµοκρατία, τεράστιες κοινωνικές ανισότητες και αναζήτηση ουσιαστικής ελευθερίας.


Ένα σημαδιακό έργο για την περίοδο της χούντας, σύμβολο για το νεοελληνικό θέατρο και σταθμός για την ελληνική θεατρική µουσική με την ανεπανάληπτη φωνή του Νίκου Ξυλούρη να τραγουδάει το «Φίλοι κι αδέλφια» και τα άλλα τραγούδια του Ξαρχάκου.

Ο κόσμος τα εισιτήρια της παράστασης τα έλεγε «ψήφους»
Η Νίκη Μαυραγάνη, εγγονή του Ιάκωβου Καµπανέλλη, µιλά για το «Μεγάλο µας τσίρκο» στον Ανδρέα Τσιλίρα στο αφιέρωμα του «Τέταρτο» με αφορμή την συμπλήρωση σαράντα χρόνων από την πρώτη παράσταση (22/6/1973).

«∆εν ήταν µόνο µια παράσταση – σταθμός, ήταν µια πολιτική δήλωση του παππού µου…». Η Νίκη Μαυραγάνη, εγγονή του Ιάκωβου Καµπανέλλη, δεν έζησε φυσικά την πρώτη ιστορική παράσταση του 1973, παρακολούθησε όμως όλη την πορεία του πρόσφατου ανεβάσματός της από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας (2012). Έτσι απέκτησε µια επιπλέον ειδική σχέση µε το «Μεγάλο µας τσίρκο», πέρα από τη συγγενική της σχέση µε το συγγραφέα του.

Η µητέρα της, Κατερίνα Καµπανέλλη, είναι υπεύθυνη του αρχείου του Ιάκωβου Καµπανέλλη και επιμελείται και την επίσημη ιστοσελίδα του (www.kambanellis.gr). Έτσι έχει ακούσει από πρώτο χέρι όλες τις διηγήσεις, τα γνωστά και άγνωστα περιστατικά που αποτελούν την ιστορία του έργου και της πρώτης ιστορικής του παράστασης. Επικοινωνήσαμε µαζί της για να µάθουµε µερικές από τις πτυχές αυτής της ιστορίας.

Έχοντας γράψει ένα τόσο υπέροχα υπαινικτικό κείμενο, ήταν επόμενο ότι ο Καµπανέλλης θα έβρισκε κι έναν εξίσου ευφάνταστο τρόπο για να το διασώσει από τη λογοκρισία.

«Κάθε µέρα ο Καµπανέλλης έπρεπε να υποβάλλει το κείμενο της παράστασης προς έγκριση από την επιτροπή της λογοκρισίας. Έγραφε λοιπόν επιπλέον κείμενα που περιείχαν φράσεις ξεκάθαρα ενάντια στο καθεστώς (π.χ. «Κάτω η Χούντα» κ.τ.λ.), η λογοκρισία όπως αναμενόταν τα έκοβε κι έτσι έμενε κάθε φορά το κείμενο του έργου που πραγματικά ήθελε να παιχτεί…».

Κάθε µέρα έξω από το θέατρο γινόταν αληθινή διαδήλωση. Ούτε οι πολύ συχνές επεμβάσεις των αρχών, ούτε οι συλλήψεις των πρωταγωνιστών και άλλων συντελεστών κατάφεραν να µειώσουν την επιρροή του. Το «Μεγάλο µας τσίρκο» είχε πετύχει το στόχο του να γίνει µια «κωμωδία» που θα άναβε τη σπίθα.

«Ο κόσμος ένιωθε πως έκανε αντίσταση παρακολουθώντας και στηρίζοντας την παράσταση. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ήθελε να προµηθευτεί εισιτήρια, τα έλεγε ψήφους κι όχι εισιτήρια. Είχε τεράστια επίδραση στην ψυχολογία του κοινού κι επηρέασε αρκετούς ανθρώπους να ενεργοποιηθούν ενάντια στη χούντα».

Αυτό ήταν το «Μεγάλο µας τσίρκο»: Μια εξαιρετική αφορμή διαµαρτυρίας µέσω της τέχνης και ένα «Ξύπνημα» από αυτά που πάντα έχει ανάγκη ο κόσμος σε δύσκολες στιγμές ή σε αντιδημοκρατικές συνθήκες.


Πηγή:tetartopress.gr