ΗΠΑ και ακραία ανισότητα

Οι ΗΠΑ μεταμορφώνονται σε μια από τις πιο ακραία άνισες χώρες του πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες και αυτό δεν αποτελεί πλέον νέο. Ο πλούτος της υπερδύναμης συγκεντρώνεται στα χέρια όλο και πιο λίγων οικογενειών δισεκατομμυριούχων, οι οποίες μεγεθύνουν ασταμάτητα τα τελευταία 30 χρόνια τις περιουσίες και την πολιτική τους ισχύ, ελέγχοντας κυβέρνηση και άλλα κέντρα εξουσίας. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία των ΗΠΑ μετασχηματίζεται έτσι σε πλουτοκρατία.

H έκθεση-ανάλυση των Chuck Collins και Josh Hoxie (Βonanza 2018: Inherited Wealth Dynasties in the 21st-Century US) που είδε χθες το φως της δημοσιότητας εστιάζει στον πλούτο αυτών των οικογενειών δισεκατομμυριούχων.

Αποκαλύπτει ότι οι τρεις μεγαλύτερες δυναστείες των ΗΠΑ, δηλαδή οι Waltons της γνωστής αλυσίδας supermarket Wal-Mart, οι Mars της ομώνυμης σοκολάτας και των άλλων γλυκισμάτων και οι Koch του πανίσχυρου πολυσχιδούς ομίλου ενέργειας, κατέχουν σήμερα συνολικό πλούτο 348,7 δισ. δολαρίων.

Δηλαδή… 4 εκατομμύρια φορές όσος είναι σήμερα ο πλούτος μιας μέσης αμερικανικής οικογένειας.

Από το 1982 οι τρεις δυναστείες αύξησαν όλες μαζί την περιουσία τους κατά περίπου 6.000%! Ειδικά οι Waltons -που είναι γνωστοί σε όλον τον κόσμο για την τσιγκουνιά τους απέναντι στους εργαζομένους τους- μεγέθυναν στο διάστημα αυτό τον πλούτο τους κατά… 9.257%!

Την ίδια περίοδο όμως, ο πλούτος ενός μέσου αμερικανικού νοικοκυριού μειώθηκε κατά 3%. Η ανάλυση αποκάλυψε ακόμη ότι:

α. Οι τρεις πλουσιότεροι Αμερικανοί (Τζεφ Μπέζος της Amazon, Μπιλ Γκέιτς της Microsoft και Γουόρεν Μπάφετ της επενδυτικής εταιρείας Berkshire Hathaway) κατέχουν σήμερα περισσότερο πλούτο απ’ ό,τι το φτωχότερο 50% του αμερικανικού πληθυσμού.

β. Το 1/3 των μελών της λίστας του περιοδικού Forbes με τους 400 πλουσιότερους Αμερικανούς κατέχουν περιουσίες από εταιρείες οι οποίες ιδρύθηκαν από γονείς ή παππούδες τους.

γ. Οι 15 πλουσιότερες οικογένειες της λίστας Forbes 400 κατέχουν πλούτο 618 δισ. δολαρίων. Οι εταιρείες που τους φέρνουν το χρήμα ιδρύθηκαν από προγόνους τους.

δ. Τα μέλη της λίστας Forbes 400 κατέχουν συνολικά 2,89 τρισ. δολάρια, περισσότερα απ’ ό,τι το φτωχότερο 64% του αμερικανικού πληθυσμού ή από το ΑΕΠ της Βρετανίας.

ε. Μια μέση αμερικανική οικογένεια έχει πλούτο μόλις 80.000 δολαρίων. Ο πλούτος του πλουσιότερου ανθρώπου των ΗΠΑ (και του κόσμου) Τζεφ Μπέζος είναι περίπου 2 εκατ. φορές αυτό το ποσό.

στ. Η περιουσία του Μπέζος αυξήθηκε πέρυσι κατά 78,5 δισ. δολάρια, στα 160 δισ. Ενας εργαζόμενος του Μπέζος, για να μαζέψει αυτά τα λεφτά (ακόμη και μετά την πρόσφατη αύξηση του ωρομισθίου στα 15 δολάρια), θα χρειαστεί να δουλεύει 2,5 εκατομμύρια χρόνια!

Οι συγγραφείς της έκθεσης επισημαίνουν ότι η ακραία υπερσυσσώρευση των τελευταίων δεκαετιών δεν είναι η φυσιολογική πορεία που συνήθως έχει ο πλούτος στις ΗΠΑ.

Παραδοσιακά, οι μεγαλύτερες περιουσίες διασπείρονται με τα χρόνια, καθώς οι κληρονόμοι στις επόμενες γενιές είναι περισσότεροι και ξοδεύουν, μεταφέρουν σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και πληρώνουν φόρους.

Η σημερινή εμφάνιση ζάμπλουτων δυναστειών στις ΗΠΑ -όπως ακριβώς πριν από 100 χρόνια- είναι σύμφωνα με αυτούς απόρροια των επιθετικών παρεμβάσεων αυτών των οικογενειών.

Στην πλειονότητά τους χρησιμοποιούν για χρόνια πλούτο και ισχύ προκειμένου να διαμορφώνουν τους νόμους στις ΗΠΑ βάσει των συμφερόντων τους και για τη μεγέθυνση του πλούτου τους.

Ξοδεύουν εκατομμύρια και μαζεύουν δισεκατομμύρια. Χρηματοδοτούν πολυδάπανες εκστρατείες λόμπι στο Κογκρέσο προκειμένου να έχουν φοροαπαλλαγές και ευνοϊκό καθεστώς για τις επιχειρήσεις τους.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι Mars, οι Walton και οι Gallo άσκησαν επιτυχώς τέτοιου είδους πιέσεις για την κατάργηση του ομοσπονδιακού φόρου ακινήτων, φόρος που πλήρωναν αποκλειστικά οι εκατομμυριούχοι και οι δισεκατομμυριούχοι.

Οι Koch οργάνωσαν έκτοτε δίκτυο δωρητών για την άσκηση λόμπινγκ προκειμένου να μειωθεί η φορολόγηση των πλουσίων και να συρρικνωθεί η εποπτεία του ενεργειακού τομέα από τον οποίο κερδίζουν τα λεφτά τους.

Αλλες πάλι οικογένειες αξιοποίησαν τεχνικές απόκρυψης του πλούτου τους, προσλαμβάνοντας στρατιές φοροτεχνικών, διαχειριστών πλούτου, δικηγόρων, δημιουργώντας ταχυδρομικές εταιρείες, τραστ και υπεράκτιους λογαριασμούς προκειμένου να γλιτώσουν τη φορολόγησή τους.

Για να αλλάξει η πορεία αυτή, θα πρέπει να αλλάξουν πολλά.

Η έκθεση πάντως καταθέτει δύο προτάσεις που αν μη τι άλλο «τζούζουν» τους έχοντες:

1. Ετήσιος φόρος 1% στο πλουσιότερο 0,1% των νοικοκυριών, σε όσους δηλαδή έχουν περιουσία μεγαλύτερη των 20 εκατ. δολαρίων. Τα έσοδα σε μια δεκαετία εκτιμώνται στα 1,899 τρισ. δολάρια!

2. Φόρος κληρονομιάς που θα σπάσει τη διαγενεακή συνέχεια των δυναστειών.