Ιστορίες πολέμου, ξενιτιάς και ελπίδας στη μικρή οθόνη

Μιλάει στην κάμερα η μητέρα της Σάνα Χάμζε, της μαθήτριας του 8ου Γυμνασίου από την Παλαιστίνη, καθισμένη στον καναπέ του σπιτιού τους στην Αθήνα, ανάμεσα στην κόρη της και στον σύζυγό της.

«Ακόμα θυμάμαι κάτι, σαν όνειρο», λέει. «Δε θυμάμαι πραγματικά, αλλά κάτι. Τα δέντρα πώς ήταν, το χωριό, περπατούσαμε λίγο και μετά ήρθε ταξί και μας πήρε εκεί που ζούσαν η οικογένεια του πατέρα μου. Ηταν η γιαγιά με τον θείο, ο θείος μου είχε πολλά παιδιά. Οταν μπήκαμε, δεν μας ήξερε, δεν μας ήξερε η γιαγιά. “Ποιοι είσαστε;” Η μητέρα μου της είπε “Είμαστε από τον Λίβανο”. Δεν της είπε κατευθείαν “Είμαστε η οικογένεια του γιου”. Και μετά της είπε “Αυτός είναι ο γιος σου”. Δεν ξέρω γιατί, αυτή η στιγμή μου έχει κολλήσει πώς η γιαγιά πλησίασε τον πατέρα μου και τον άγγιξε με την παλάμη στον ώμο και στο στήθος, “Αλήθεια, είσαι ο γιος μου;” του είπε, δεν πίστευε δηλαδή. Λίγο λίγο, κάτσαμε εκεί και σιγά σιγά πίστεψε ότι είναι ο γιος της και ήταν πολύ μεγάλη, πώς να πω, εμπειρία. Κάτι που δεν μπορώ να ξεχάσω».

Στα 21 λεπτά που διαρκεί το ντοκιμαντέρ «Θα επιστρέψουμε», η κάμερα βολτάρει μαζί με τη Σάνα στο Θησείο, μια βόλτα που της θυμίζει, λέει, την Παλαιστίνη που δεν έχει επισκεφτεί.

Στο σπίτι της οικογένειας, παρακολουθούμε τη μητέρα της που ανακατεύει με φροντίδα το καϊμάκι του καφέ που προσφέρει στους φίλους και συμμαθητές της κόρης της.

Ακούμε τις διηγήσεις και βλέπουμε τα ενθύμια του πατέρα τής Σάνα από την Παλαιστίνη και από τον Λίβανο, από όπου έφυγε ο ίδιος στους βομβαρδισμούς το 1982 και, το 2006, η σύζυγος και τα παιδιά του.

Ηρθαν στην Ελλάδα να τον επισκεφτούν για λίγες εβδομάδες κι έμειναν για πάντα, γιατί στο μεταξύ ξεκίνησε πόλεμος.

Στο 8ο Γυμνάσιο, παρακολουθούμε τη συνάντηση με τον καθηγητή που επαινεί το ενδιαφέρον της για τη Χημεία και τη Φαρμακευτική, της δίνει ασκήσεις κατανόησης δοκιμίων σπίτι και τη συμβουλεύει πώς να προετοιμαστεί για τις γραπτές εξετάσεις της επόμενης χρονιάς.

Παρεμβάλλονται πλάνα από τη ζωή της οικογένειας στον τόπο τους, από τις βομβαρδισμένες πόλεις και, ναι, από τα διαμελισμένα σώματα των αμάχων.

Περισσότερα από 45 ντοκιμαντέρ μικρού μήκους γυρίστηκαν στο πλαίσιο του καινοτόμου πρότζεκτ «Home New Home» πέρσι στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και την Παλαιστίνη, χώρες που υποδέχτηκαν το κύμα των προσφύγων από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, και άλλες περιοχές.

Τα δημιούργησαν νέοι άνθρωποι των χωρών υποδοχής και πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τους οποίους πήραν για πρώτη φορά στα χέρια κάμερα, συχνά την κάμερα του τάμπλετ και του κινητού, αφού συμμετείχαν σε εντατικά σεμινάρια κινηματογραφικής αφήγησης από καταξιωμένους σκηνοθέτες και πανεπιστημιακούς.

Αυτά τα ντοκιμαντέρ προβάλλονται ήδη σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη και σε πόλεις της Ελλάδας, όπου έχουν κερδίσει βραβεία και, το σημαντικότερο, έχουν αγγίξει ένα ευρύ κοινό, προσφέροντας γνώση και συγκίνηση.

Από αυτή τη Δευτέρα, αρχίζουν να προβάλλονται στην τηλεόραση από το κανάλι της Βουλής, δείγμα ασφαλώς της δυνατότητας της δημόσιας τηλεόρασης να παίξει καταλυτικό ρόλο στα πολιτιστικά πράγματα, αφουγκραζόμενη τις δονήσεις της κοινωνίας και αποτυπώνοντάς τες την ώρα που συμβαίνουν, αρκεί να υπάρχει τόλμη και διάθεση να παίξει αυτό το ρόλο.

16 ωριαίες εκπομπές

Κάθε Δευτέρα, λίγα λεπτά μετά τις 11, έχουν προγραμματιστεί 16 ωριαίες εκπομπές, με τρία έως τέσσερα ντοκιμαντέρ η κάθε μία, ανάλογα με τη διάρκεια, αυτά που γυρίστηκαν την περασμένη χρονιά αλλά και, μελλοντικά, αυτά που ήδη ετοιμάζονται σε νέα εντατικά σεμινάρια με ανανεωμένη θεματολογία.

Η αρχή θα γίνει αυτή τη Δευτέρα με το ντοκιμαντέρ «Ζωγραφίζοντας», που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Παρακολουθεί μια ομάδα παιδιών 10-13 ετών από το Αφγανιστάν, που ζουν στο κέντρο φιλοξενίας στον Σκαραμαγκά, καθώς ζωγραφίζουν τις σκέψεις τους για την πόλη όπου γεννήθηκαν, αυτή που τα φιλοξενεί και αυτή στην οποία θέλουν να ζήσουν.

Κάθε ταινία και μια ξεχωριστή ιστορία. Στο «Amal» η λαχτάρα των προσφύγων να ξαναβρούν τους δικούς τους που ζουν σε άλλο ευρωπαϊκό κράτος ή στη Συρία.

Στο «Γεια σου Ασαφ» ο ποιητικός αναστοχασμός του Αφγανού Ασαφ για την ταυτότητά του, το μέλλον του και ζωή του σήμερα στο κέντρο φιλοξενίας.

Στο «Ράπερ Αποκάλυψη», η ιστορία του Ταρίκ, του νεαρού Σύρου που ήρθε στην Ελλάδα, εργάζεται εθελοντικά ως μεταφραστής, και εκφράζεται μέσα από την αμεσότητα της μουσικής ραπ.

Στα «Παιδιά του Αδάμ», η εμπειρία νεαρών προσφύγων στο πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ – MOSAIC, στο δρόμο της απεξάρτησης από τοξικές ουσίες.

Στο «Με λένε Γιώργο», η ζωή ενός ενήλικα πακιστανικής καταγωγής που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα – οι Πακιστανοί τον αντιμετωπίζουν σαν Ελληνα, οι Ελληνες σαν Πακιστανό.

Στο «Σοφό ψαλίδι του Ισλάμ κάτω από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού», η διήγηση του Ισλάμ Καζί, ράφτη από το Μπαγκλαντές, για τη ζωή του, όπως την αφηγήθηκε στο μαγαζί του μια πολυάσχολη μέρα με καύσωνα.

Πολλά ντοκιμαντέρ ακόμα, το καθένα με το δικό του ενδιαφέρον και όλα μαζί μια πολυεπίπεδη ματιά στη συνθήκη της προσφυγιάς.

Η αυθεντική ματιά

«H αξία του έργου είναι ότι έχουμε την αυθεντική, αδιαμεσολάβητη άποψη προσφύγων και εθελοντών για το προσφυγικό ζήτημα. Αδιαμεσολάβητη, διότι δεν είναι ούτε επαγγελματίες σκηνοθέτες, ούτε επαγγελματίες δημοσιογράφοι, όπου εμφιλοχωρεί η υποκειμενικότητα του δημιουργού. Εδώ ο δημιουργός και ο πρωταγωνιστής, ο κινηματογραφιστής και ο κινηματογραφούμενος είναι το ίδιο πρόσωπο. Εκτός από τα συναισθήματα που γεννούν τα έργα, μας δίνουν πληροφορίες που νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό γίνονται πρώτη φορά κτήμα των θεατών. Συνήθως αντιμετωπίζουμε τους πρόσφυγες σαν ενιαίο υποκείμενο. Δεν είναι ενιαίο. Βλέπουμε το διαφορετικό βίωμα που αποτυπώνουν οι Αφγανές γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Βλέπουμε ότι τα ρατσιστικά στερεότυπα δεν επιβιώνουν μόνο στην Ελλάδα και στις κοινωνίες της Δύσης, αλλά και στην Παλαιστίνη», σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο Κώστας Σπυρόπουλος, που με την εμπειρία του στη δημοσιογραφία, μπροστά από τις κάμερες και σε επιτελικές θέσεις, υπήρξε η ψυχή του πρότζεκτ στην Ελλάδα, μέσα από την οργάνωση «Story Doc».

Γράφει:Δημητρης Αγγελίδης
Πηγη:http://www.efsyn.gr/arthro/istories-polemoy-xenitias-kai-elpidas-sti-mikri-othoni