Του Αλέξανδρου Πραντούνα
Σήμερα συμπληρώνονται 9 χρόνια από την εν ψυχρώ δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Μια δολοφονία που ήταν η αφορμή για να ξεσπάσει η νεολαιίστικη εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 που συντάραξε όχι μόνο τη νεολαία αλλά και ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.
Από την πρώτη στιγμή που γίνεται γνωστό το γεγονός ξεσπάνε αυθόρμητες διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τις επόμενες μέρες οι μαθητές και οι φοιτητές βγαίνουν μαζικά στους δρόμους, περικυκλώνουν αστυνομικά τμήματα, καταλαμβάνουν τα σχολεία και τις σχολές τους.
Οι εικόνες του «Δεκέμβρη» κάνουν το γύρο του κόσμου και καταγράφονται σαν η «πρώτη εξέγερση της κρίσης». Μία εξέγερση που ταρακούνησε τις κυβερνήσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
Εκείνη την περίοδο ο Σαρκοζί στη Γαλλία ετοίμαζε ένα αντι-εκπαιδευτικό νομοσχέδιο το οποίο τελικά το πήρε πίσω φοβούμενος τις αντιδράσεις από τη Γαλλική νεολαία, έχοντας νωπό στη μνήμη του το γαλλικό φοιτητικό κίνημα που την άνοιξη του 2006 «έριξε» τον ψηφισμένο νόμο για το σύμφωνο πρώτης πρόσληψης – το CPE.
Η σφαίρα στον Αλέξη ήταν «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι»…
Από εκείνο το βράδυ αυτή η φράση ειπώθηκε πολλές φορές. Γιατί η στυγνή δολοφονία του 16χρονου μαθητή συγκλόνισε τους πάντες, όμως ήταν μόνο η αφορμή για να εξεγερθούν οι νέοι για μια σειρά από αιτίες που τους καταπίεζαν όλο το προηγούμενο διάστημα.
Οι αντιεκπαιδευτικές και αντιλαϊκές πολιτικές των κυβερνήσεων εκείνης της περιόδου δημιούργησαν και όξυναν τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα, όπως συνεχίζουν να το κάνουν και σήμερα.
Τις μέρες του Δεκέμβρη: Οι μαθητές βρίσκονται σε ένα σχολείο με πολύ μεγάλες ελλείψεις σε καθηγητές, βιβλία, αίθουσες, ενώ πάνω από όλα αντιμετωπίζουν ένα εξοντωτικό εξεταστικό σύστημα και όσοι καταφέρουν να μπουν τελικά σε ένα πανεπιστήμιο έρχονται αντιμέτωποι ως φοιτητές με νέα προβλήματα. Προβλήματα που έχουν να κάνουν με την υποχρηματοδότηση των σχολών, την εντατικοποίηση των σπουδών, την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των τμημάτων κοκ… Το πιο βασικό όμως όλων είναι ότι το μέλλον που καλείται να αντιμετωπίσει η νεολαία είναι το μέλλον της ανεργίας, της ανασφάλειας στην εργασία και των μισθών φτώχειας. Ένα μέλλον που «δεν την χωράει».
Άλλωστε εκείνη την περίοδο κυριαρχούν τα σκάνδαλα του Βατοπεδίου (με τους businessmen-μοναχούς), η αγανάκτηση για τις πυρκαγιές που έκαψαν τη μισή Ελλάδα, η συσσωρευμένη οργή για την καταστολή του φοιτητικού κινήματος του 2006-2007 ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων. Και όλα αυτά τη στιγμή που οι κυβερνήσεις στηρίζουν με κάθε τρόπο τις τράπεζες και τα κέρδη τους. Διόλου τυχαία ένα από τα κεντρικά συνθήματα της εξέγερσης έλεγε «στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες»…
Η εξέγερση του Δεκέμβρη είχε πρωτοφανή δυναμισμό, μαζικότητα και μαχητικότητα. Συντάραξε την τότε κυβέρνηση της ΝΔ και προκάλεσε φόβο σε ολόκληρο το σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση συζητούσε την παρέμβαση του στρατού και την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη χώρα. Όμως δεν κατάφερε να καταγράψει κάποια συγκεκριμένη νίκη για το κίνημα και από αυτό το γέγονος πρέπει σήμερα να βγάλουμε συμπεράσματα για το μέλλον.
Τα «μπάχαλα» οδηγούν στο αδιέξοδο…
Η κοινωνία ήταν με το μέρος της νεολαίας και αυτό ήταν εξαιρετικής σημασίας ζήτημα. Αυτό όμως που έλειπε από το «Δεκέμβρη» ήταν η πολιτική διέξοδος.
Οι μέθοδοι της τυφλής/ατομικής βίας από μέρους των αντιεξουσιαστικών και αναρχικών ομάδων (μολότοφ, σπασίματα, κλπ) οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επικράτησαν έδειξαν ότι δεν μπορούν να αποτελέσουν τη «λύση» για το κίνημα. Μπορεί αρχικά να εξέφρασαν την οργή και το θυμό μεγάλης μερίδας των νέων όμως τελικά λειτούργησαν εκτονωτικά και αυτό που κατάφεραν ήταν να απομαζικοποιήσουν το κίνημα, να κάνουν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας επιφυλακτικά απέναντί του και αποτέλεσαν πάτημα για την κρατική καταστολή. [Διαβάστε αναλυτικά τη θέση που πήρε το «Ξ» τότε για τα μπάχαλα εδώ]
Για να υπάρξουν πραγματικές νίκες για τη νεολαία και για όλα τα καταπιεσμένα στρώματα η αυθόρμητη εξέγερση δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η έκρηξη και η εκτόνωση πάνω σε τζαμαρίες τραπεζών δεν μπορούν να ανατρέψουν ούτε το σύστημα των τραπεζών ούτε και τις δυνάμεις καταστολής που το υπερασπίζονται με τη βία. Ο Δεκέμβρης απέδειξε ότι η ριζική αλλαγή της κοινωνίας και της ζωής των ανθρώπων απαιτεί κάτι πολύ περισσότερο.
Οι αδυναμίες της Αριστεράς
Απέναντι στην κρατική καταστολή το κίνημα από την πλευρά του έχει να προτάξει τη μαζικότητα, τους αριθμούς και την αποφασιστικότητα του. Τις δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες των εργαζομένων και της νεολαίας, τις απεργίες, τις καταλήψεις σχολών και σχολείων. Όλα αυτά είναι που πραγματικά φοβούνται οι κυβερνήσεις (και όχι τα σπασμένα τζάμια, τις πέτρες και τις μολότοφ).
Η Αριστερά που στήριξε την εξέγερση (ο -τότε αριστερός- ΣΥΡΙΖΑ η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και η υπόλοιπη εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, στην κοινωνία, η ΑΡΕΝ και τα ΕΑΑΚ στους φοιτητές) θα έπρεπε να έχει ξεκάθαρη στάση απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα, πράγμα που δεν έγινε. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ ουσιαστικά απείχαν από το κίνημα, με τη γνωστή λογική «Ότι δεν το ελέγχω, το σαμποτάρω». [διαβάστε το άρθρο που γράψαμε για τη στάση του ΚΚΕ εδώ]
Μια ακόμη σοβαρή αδυναμία ήταν ότι δεν υπήρχε μια ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα «μετά την κυβέρνηση της ΝΔ τι;» και έτσι το αίτημα που είχε πάρει μαζικές διαστάσεις «κάτω η Κυβέρνηση» δεν μπόρεσε να πάρει «σάρκα και οστά». Χρειαζόταν δηλαδή μια πολιτική αντιπρόταση εξουσίας ενάντια στα συμφέροντα του κεφαλαίου, προς το συμφέρον των εργαζομένων και της νεολαίας. Η Αριστερά είχε την ευθύνη να προβάλει μια τέτοια πρόταση αλλά στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων. [δείτε τι πρότεινε εκείνη την περίοδο το «Ξ» εδώ]
Για τους Δεκέμβρηδες του μέλλοντος
Η εξέγερση του Δεκέμβρη δεν οδήγησε σε νίκη του κινήματος, αλλά επηρέασε δεκάδες χιλιάδες συνειδήσεις νέων ανθρώπων. Ταυτόχρονα έδειξε τα όρια τόσο των αναρχικών ιδεών, όσο και των αριστερών κομμάτων της περιόδου. Έδειξε όμως και το πραγματικό πρόσωπο του συστήματος: αυτό της ωμής καταστολής. Για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους τα γεγονότα αυτά άλλαξαν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο έβλεπαν το κράτος και τη «δικαιοσύνη». Το σημαντικό βέβαια είναι να βγουν τα απαραίτητα συμπεράσματα για το τι έλειψε και τι θα μπορούσε να γίνει αλλιώς – πως θα μπορούσαμε δηλαδή να έχουμε ένα νικηφόρο Δεκέμβρη. Στις μεγάλες μάχες που αργά ή γρήγορα θα έρθουν ξανά αυτά τα συμπεράσματα θα είναι πολύτιμος οδηγός.
Από την πρώτη στιγμή που γίνεται γνωστό το γεγονός ξεσπάνε αυθόρμητες διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τις επόμενες μέρες οι μαθητές και οι φοιτητές βγαίνουν μαζικά στους δρόμους, περικυκλώνουν αστυνομικά τμήματα, καταλαμβάνουν τα σχολεία και τις σχολές τους.
Οι εικόνες του «Δεκέμβρη» κάνουν το γύρο του κόσμου και καταγράφονται σαν η «πρώτη εξέγερση της κρίσης». Μία εξέγερση που ταρακούνησε τις κυβερνήσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
Εκείνη την περίοδο ο Σαρκοζί στη Γαλλία ετοίμαζε ένα αντι-εκπαιδευτικό νομοσχέδιο το οποίο τελικά το πήρε πίσω φοβούμενος τις αντιδράσεις από τη Γαλλική νεολαία, έχοντας νωπό στη μνήμη του το γαλλικό φοιτητικό κίνημα που την άνοιξη του 2006 «έριξε» τον ψηφισμένο νόμο για το σύμφωνο πρώτης πρόσληψης – το CPE.
Η σφαίρα στον Αλέξη ήταν «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι»…
Από εκείνο το βράδυ αυτή η φράση ειπώθηκε πολλές φορές. Γιατί η στυγνή δολοφονία του 16χρονου μαθητή συγκλόνισε τους πάντες, όμως ήταν μόνο η αφορμή για να εξεγερθούν οι νέοι για μια σειρά από αιτίες που τους καταπίεζαν όλο το προηγούμενο διάστημα.
Οι αντιεκπαιδευτικές και αντιλαϊκές πολιτικές των κυβερνήσεων εκείνης της περιόδου δημιούργησαν και όξυναν τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα, όπως συνεχίζουν να το κάνουν και σήμερα.
Τις μέρες του Δεκέμβρη: Οι μαθητές βρίσκονται σε ένα σχολείο με πολύ μεγάλες ελλείψεις σε καθηγητές, βιβλία, αίθουσες, ενώ πάνω από όλα αντιμετωπίζουν ένα εξοντωτικό εξεταστικό σύστημα και όσοι καταφέρουν να μπουν τελικά σε ένα πανεπιστήμιο έρχονται αντιμέτωποι ως φοιτητές με νέα προβλήματα. Προβλήματα που έχουν να κάνουν με την υποχρηματοδότηση των σχολών, την εντατικοποίηση των σπουδών, την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των τμημάτων κοκ… Το πιο βασικό όμως όλων είναι ότι το μέλλον που καλείται να αντιμετωπίσει η νεολαία είναι το μέλλον της ανεργίας, της ανασφάλειας στην εργασία και των μισθών φτώχειας. Ένα μέλλον που «δεν την χωράει».
Άλλωστε εκείνη την περίοδο κυριαρχούν τα σκάνδαλα του Βατοπεδίου (με τους businessmen-μοναχούς), η αγανάκτηση για τις πυρκαγιές που έκαψαν τη μισή Ελλάδα, η συσσωρευμένη οργή για την καταστολή του φοιτητικού κινήματος του 2006-2007 ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων. Και όλα αυτά τη στιγμή που οι κυβερνήσεις στηρίζουν με κάθε τρόπο τις τράπεζες και τα κέρδη τους. Διόλου τυχαία ένα από τα κεντρικά συνθήματα της εξέγερσης έλεγε «στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες»…
Η εξέγερση του Δεκέμβρη είχε πρωτοφανή δυναμισμό, μαζικότητα και μαχητικότητα. Συντάραξε την τότε κυβέρνηση της ΝΔ και προκάλεσε φόβο σε ολόκληρο το σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση συζητούσε την παρέμβαση του στρατού και την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη χώρα. Όμως δεν κατάφερε να καταγράψει κάποια συγκεκριμένη νίκη για το κίνημα και από αυτό το γέγονος πρέπει σήμερα να βγάλουμε συμπεράσματα για το μέλλον.
Τα «μπάχαλα» οδηγούν στο αδιέξοδο…
Η κοινωνία ήταν με το μέρος της νεολαίας και αυτό ήταν εξαιρετικής σημασίας ζήτημα. Αυτό όμως που έλειπε από το «Δεκέμβρη» ήταν η πολιτική διέξοδος.
Οι μέθοδοι της τυφλής/ατομικής βίας από μέρους των αντιεξουσιαστικών και αναρχικών ομάδων (μολότοφ, σπασίματα, κλπ) οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επικράτησαν έδειξαν ότι δεν μπορούν να αποτελέσουν τη «λύση» για το κίνημα. Μπορεί αρχικά να εξέφρασαν την οργή και το θυμό μεγάλης μερίδας των νέων όμως τελικά λειτούργησαν εκτονωτικά και αυτό που κατάφεραν ήταν να απομαζικοποιήσουν το κίνημα, να κάνουν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας επιφυλακτικά απέναντί του και αποτέλεσαν πάτημα για την κρατική καταστολή. [Διαβάστε αναλυτικά τη θέση που πήρε το «Ξ» τότε για τα μπάχαλα εδώ]
Για να υπάρξουν πραγματικές νίκες για τη νεολαία και για όλα τα καταπιεσμένα στρώματα η αυθόρμητη εξέγερση δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η έκρηξη και η εκτόνωση πάνω σε τζαμαρίες τραπεζών δεν μπορούν να ανατρέψουν ούτε το σύστημα των τραπεζών ούτε και τις δυνάμεις καταστολής που το υπερασπίζονται με τη βία. Ο Δεκέμβρης απέδειξε ότι η ριζική αλλαγή της κοινωνίας και της ζωής των ανθρώπων απαιτεί κάτι πολύ περισσότερο.
Οι αδυναμίες της Αριστεράς
Απέναντι στην κρατική καταστολή το κίνημα από την πλευρά του έχει να προτάξει τη μαζικότητα, τους αριθμούς και την αποφασιστικότητα του. Τις δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες των εργαζομένων και της νεολαίας, τις απεργίες, τις καταλήψεις σχολών και σχολείων. Όλα αυτά είναι που πραγματικά φοβούνται οι κυβερνήσεις (και όχι τα σπασμένα τζάμια, τις πέτρες και τις μολότοφ).
Η Αριστερά που στήριξε την εξέγερση (ο -τότε αριστερός- ΣΥΡΙΖΑ η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και η υπόλοιπη εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, στην κοινωνία, η ΑΡΕΝ και τα ΕΑΑΚ στους φοιτητές) θα έπρεπε να έχει ξεκάθαρη στάση απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα, πράγμα που δεν έγινε. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ ουσιαστικά απείχαν από το κίνημα, με τη γνωστή λογική «Ότι δεν το ελέγχω, το σαμποτάρω». [διαβάστε το άρθρο που γράψαμε για τη στάση του ΚΚΕ εδώ]
Μια ακόμη σοβαρή αδυναμία ήταν ότι δεν υπήρχε μια ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα «μετά την κυβέρνηση της ΝΔ τι;» και έτσι το αίτημα που είχε πάρει μαζικές διαστάσεις «κάτω η Κυβέρνηση» δεν μπόρεσε να πάρει «σάρκα και οστά». Χρειαζόταν δηλαδή μια πολιτική αντιπρόταση εξουσίας ενάντια στα συμφέροντα του κεφαλαίου, προς το συμφέρον των εργαζομένων και της νεολαίας. Η Αριστερά είχε την ευθύνη να προβάλει μια τέτοια πρόταση αλλά στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων. [δείτε τι πρότεινε εκείνη την περίοδο το «Ξ» εδώ]
Για τους Δεκέμβρηδες του μέλλοντος
Η εξέγερση του Δεκέμβρη δεν οδήγησε σε νίκη του κινήματος, αλλά επηρέασε δεκάδες χιλιάδες συνειδήσεις νέων ανθρώπων. Ταυτόχρονα έδειξε τα όρια τόσο των αναρχικών ιδεών, όσο και των αριστερών κομμάτων της περιόδου. Έδειξε όμως και το πραγματικό πρόσωπο του συστήματος: αυτό της ωμής καταστολής. Για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους τα γεγονότα αυτά άλλαξαν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο έβλεπαν το κράτος και τη «δικαιοσύνη». Το σημαντικό βέβαια είναι να βγουν τα απαραίτητα συμπεράσματα για το τι έλειψε και τι θα μπορούσε να γίνει αλλιώς – πως θα μπορούσαμε δηλαδή να έχουμε ένα νικηφόρο Δεκέμβρη. Στις μεγάλες μάχες που αργά ή γρήγορα θα έρθουν ξανά αυτά τα συμπεράσματα θα είναι πολύτιμος οδηγός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.