Antinazi zone: Μέσα στο μεγαλύτερο καμπ προσφύγων στην Ευρώπη

Σε ένα μέρος στη μέση του πουθενά, απομακρυσμένο από τη γραφική Κατάνια, ένα τανκ του στρατού και ένας στρατιώτης φυλούν την είσοδο του CARA di Mineo, του μεγαλύτερου καμπ προσφύγων στην Ευρώπη, το οποίο ήταν παλιότερα αμερικανική βάση. Πίσω από την είσοδο, διακρίνονται τακτοποιημένα πολύχρωμα σπιτάκια στη σειρά και ένα σύννεφο από χώμα, που σηκώνεται από το γήπεδο στο οποίο παίζουν ποδόσφαιρο άνδρες που μένουν εκεί.

Το στρατόπεδο απ' έξω.
Αν έχεις δει εικόνες από τις σκηνές στη χιονισμένη Μόρια, θα πεις ότι το CARA di Mineo μάλλον μοιάζει εξωτερικά με «παλάτι». Η εικόνα του ανθρώπινου πόνου, όμως, στοιβαγμένη μέσα σε στρατόπεδα, δεν τιμά κανέναν. Είτε βρίσκεται στον Ελαιώνα είτε στο Καλαί, στη Μόρια ή στο CARA di Mineo, οι πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν εγκλωβιστεί μέσα στα αποκαλούμενα «καμπ» βιώνουν στην πραγματικότητα το αισχρό πρόσωπο της ευρωπαϊκής φιλοξενίας.

Στο πλαίσιο επίσκεψης που εξασφάλισε το Ίδρυμα Friedrich-Ebert-Stiftung -το παλαιότερο πολιτικό ίδρυμα στη Γερμανία- με αφορμή workshop που οργάνωσε για δημοσιογράφους στην Κατάνια με θέμα το προσφυγικό, είχαμε τη δυνατότητα να περάσουμε την πύλη του κέντρου πρώτης υποδοχής αιτούντων άσυλο της ιταλικής επαρχίας και να περιηγηθούμε σε κάποιους από τους χώρους του. Βέβαια, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, κανείς δεν σε καλεί για να σου δείξει τα κακώς κείμενα και έτσι, η ξενάγηση περιορίστηκε σε κοινόχρηστους χώρους, όπως σχολεία, γραφεία διασύνδεσης και γήπεδα, μακριά από τις κλίνες, με πρόσχημα τη διαφύλαξη της ιδιωτικής ζωής όσων διέμεναν εκεί.

Ο Μαράντα
Ο Μαράντα είναι 17 ετών και ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ασυνόδευτων ανηλίκων που ταξίδεψαν ψάχνοντας ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. «Ήρθα με βάρκα από τη Λιβύη. Από τα σύνορα, με έφεραν απευθείας στο καμπ. Δεν έχω έγγραφα και αυτό είναι το πρόβλημά μου. Θέλω να τα πάρω, για να πάω στην Μπολόνια να δουλέψω», μου λέει. Μετά το κλείσιμο του βαλκανικού δρόμου, πρόσφυγες και μετανάστες φτάνουν στα ευρωπαϊκά εδάφη μέσω Λιβύης, αντί του περάσματος από τα τουρκικά παράλια στα νησιά της Ελλάδας. Μέσα στο 2017, περίπου 110.000 άνθρωποι έχουν διασχίσει τη Μεσόγειο, για να φτάσουν μέσω Ιταλίας στην Ευρώπη. Από το 2014, περίπου 600.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν φτάσει στην Ιταλία μέσω θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική, ενώ περισσότεροι από 12.000 έχουν χάσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Πρόσφυγες που φτάνουν στην Κατάνια μεταφέρονται στο CARA di Mineo, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία του ασύλου τους, που κρατά αρκετούς μήνες.

Ο Σαουκάντ, ο Ακάς και ο Σουχιουντούλ, από το Μπαγκλαντές
Οι πάνω από 4.000 πρόσφυγες, που ζουν σε σπίτια ανά οικογένεια ή ανά τέσσερα-πέντε άτομα, κυκλοφορούν σε αξιοπρεπείς εγκαταστάσεις, έχουν ποδήλατα για να διασχίζουν τις αποστάσεις, πηγαίνουν σχολείο για να μάθουν ιταλικά, εκτονώνονται παίζοντας στα γήπεδα και περιμένουν στωικά να πάρουν το χαρτί του ασύλου. Ο Σαουκάντ, ο Ακάς και ο Σουχιουντούλ από το Μπαγκλαντές, ήρθαν και αυτοί μέσω Λιβύης με μία βάρκα και τώρα μαθαίνουν ιταλικά μέσα στο καμπ, για να μπορέσουν να μείνουν στην Ιταλία να δουλέψουν. «Το σχολείο είναι καλό», λένε και προβάρουν απλές λέξεις και φράσεις στα ιταλικά, όπως «καλημέρα» και «τι κάνεις;». «Ποια είναι η ιστορία σου;», ρωτάω μία κοπέλα που κάθεται αγκαλιά με το όμορφο μωρό της που χαμογελά: «Δεν έχω καμία ιστορία. Είμαι απλώς η Νατάσα. Είμαι από τη Νιγηρία. Αυτός είναι ο γιος μου. Είναι δύο μηνών, γεννήθηκε στο καμπ. Θέλω να ζήσω στην Ιταλία και περιμένω τα χαρτιά μου».

Η Νατάσα με το μωρό της.
Το CARA di Mineo μπορεί εξωτερικά να μην πλησιάζει την αθλιότητα της Μόριας, όμως δεν αποτελεί έναν παράδεισο για να ζει κανείς. Οι πρόσφυγες που ζουν εκεί έχουν χαρακτηριστεί «slave workers», αφού οι Σικελοί τους εκμεταλλεύονται με χαμηλά μαύρα μεροκάματα σε αγροτικές εργασίες. Την ίδια ώρα, ζουν απομακρυσμένοι από τον αστικό ιστό και περιμένουν μία απάντηση για το αίτημα ασύλου τους, που αργεί. Εκτός των άλλων, για το κέντρο υπάρχουν ισχυρισμοί για ύπαρξη πορνείας, χρήσης ναρκωτικών και βίας, ακόμη και για δραστηριοποίηση της ιταλικής μαφίας, που ενεργεί εναντίον των ανηλίκων.

Μερικά χιλιόμετρα μακριά, στη Λέσβο και συγκεκριμένα στο hot spot της Μόριας, δύο χρόνια μετά τη μεγάλη μεταναστευτική περίοδο του καλοκαιριού του 2015, οι αρμόδιοι δεν έχουν καταφέρει -παρά τα εκατομμύρια ευρώ των κονδυλίων που έχουν δοθεί- να κάνουν ανθρώπινες τις συνθήκες ζωής στον καταυλισμό, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να περάσουν οι πρόσφυγες δεύτερο σερί χειμώνα στο κρύο, σε σκηνές. «Δεν έχω ποτέ επισκεφτεί καμπ στην Ελλάδα, ούτε έχουν έρθει ποτέ εδώ από την Ελλάδα», λέει ο Διευθυντής του CARA di Mineo, Giuseppe Di Natale, που μαθαίνει από τις ειδήσεις την κατάσταση στη χώρα μας. «Έχει έρθει ομάδα εκπροσώπων από τις Βρυξέλλες και από διεθνείς οργανώσεις, ανάμεσα σε αυτούς μπορεί να υπάρχουν και άνθρωποι από την Ελλάδα». Τι θα έλεγε τους αρμόδιους στην Ελλάδα προκειμένου να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης μέσα στα καμπ; «Δεν έχω συμβουλές να δώσω», απαντά, προφανώς γνωρίζοντας ότι πίσω από τις κατά τ' άλλα καθαρές εγκαταστάσεις του CARA di Mineo, κρύβεται και εκεί η τρομακτική αλήθεια για το πώς είναι πραγματικά η ζωή των προσφύγων.