​«Μεγάλος ασθενής» για τους πρόσφυγες η Μόρια

Το σώμα του 25χρονου Σύρου που έφτασε στη Λέσβο στα μέσα Ιουνίου μαζί με τη γυναίκα του και τα δύο μικρά παιδιά τους, 2 ετών και 6 μηνών, είναι γεμάτο ουλές από μαχαιριές. Στο κλιμάκιο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που τον συνάντησε στη Μόρια τέσσερις μέρες μετά την άφιξή του, είπε ότι τον κράτησαν όμηρο στη χώρα του και τον βασάνισαν.

Τέσσερις μέρες από τη στιγμή που έφτασε στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ), εξακολουθούσε να κοιμάται σε πλαστικό κατάλυμα, πάνω σε τσιμεντένιο πάτωμα, χωρίς να έχει καταγραφεί και χωρίς να τον έχει δει γιατρός, παρόλο που το ζητούσε επίμονα.

Οπως επισημαίνουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην τελευταία τους έκθεση με τίτλο «Δραματική επιδείνωση των συνθηκών για τους αιτούντες άσυλο στη Λέσβο», που δημοσιοποιεί σήμερα η «Εφ.Συν.» λίγες ημέρες μετά την αποστολή της στις ελληνικές Αρχές, η διαδικασία εντοπισμού των ευάλωτων ατόμων στη Μόρια εμφανίζει ξανά πολύ σοβαρά κενά και οι συνθήκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των προσφύγων έχουν επιδεινωθεί σοβαρά.

«Πολύ φοβάμαι ότι θα ξαναζήσουμε το καλοκαίρι τις δραματικές καταστάσεις που ζήσαμε τον χειμώνα στη Μόρια», σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο συντονιστής της οργάνωσης στη Λέσβο, Αχιλλέας Τζέμος.

Ολιγωρία της Πολιτείας

Ενας λόγος γι’ αυτή την κατάσταση είναι η δραματική μείωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, εξαιτίας της εμφανούς ολιγωρίας της Πολιτείας να οργανώσει έγκαιρα και σωστά τη μετάβαση από τη λήξη των ετήσιων συμβάσεων των ιατρικών οργανώσεων στα νησιά στη νέα περίοδο στην οποία αναλαμβάνει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη το κράτος μέσω του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ προχώρησε μόλις πριν από λίγες ημέρες στην προκήρυξη νέων θέσεων για να μπορέσει να αντεπεξέλθει.

Από τον Ιούνιο, όταν αποχώρησαν τελικά οι Γιατροί του Κόσμου από τη Μόρια, ύστερα από δύο μήνες που λειτουργούσαν με προσωπικό ασφαλείας, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο ΚΥΤ προσφέρει ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.

Ενώ μέχρι τον Ιούνιο υπήρχαν γιατροί στη Μόρια επτά μέρες την εβδομάδα από τις 8 το πρωί μέχρι τις 11 το βράδυ, σήμερα δεν υπάρχουν γιατροί το Σαββατοκύριακο, οι βάρδιες τελειώνουν στις 4 το απόγευμα και στη βάρδια αντιστοιχεί ενάμισης γιατρός και από ένας νοσηλευτής, ψυχολόγος και κοινωνικός λειτουργός.

Σε αντίθεση με πριν, δεν υπάρχει στο πεδίο συντονιστής προγράμματος και συντονιστής ιατρικών δραστηριοτήτων, ούτε πολιτιστικός διαμεσολαβητής.

Σε μια περίοδο αυξημένης ροής στη Λέσβο, με το ΚΥΤ, χωρητικότητας κάτω των 2.000 ατόμων, να φιλοξενεί ήδη περισσότερους από 3.000 πρόσφυγες, η δραματική μείωση του ιατρικού προσωπικού οδηγεί σε σοβαρά κενά ιατρικού ελέγχου, εντοπισμού των ευάλωτων προσφύγων και ιατροφαρμακευτικής φροντίδας.

Σε διάστημα μίας ώρας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είδαν τρεις ανθρώπους να αυτοτραυματίζονται μπροστά στην κλινική στη Μόρια, ζητώντας απελπισμένα ψυχιατρική αγωγή που δεν υπήρχε.

Αλλος λόγος για τα σοβαρά κενά που εντοπίζονται στη διαδικασία εντοπισμού των ευάλωτων προσφύγων είναι η πολιτική που άρχισαν να εφαρμόζουν τον Μάιο η Ε.Ε. και η ελληνική κυβέρνηση, σε εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης που υπέγραψαν τον Δεκέμβριο ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας και ο συντονιστής της Ε.Ε. για την εφαρμογή της ευρωτουρκικής συμφωνίας Μάρτιν Βερβέι.

Η νέα πολιτική προβλέπει να παραμένουν οι ευάλωτοι πρόσφυγες στα νησιά μέχρι να ολοκληρωθεί η εξέταση ασύλου, αντί να φεύγουν άμεσα για την ενδοχώρα όπου μπορούσαν να έχουν κατάλληλη φροντίδα, όπως προβλεπόταν μέχρι τότε.

Μάλιστα, ύστερα από πίεση της Ε.Ε. να ενταθούν οι απελάσεις προς την Τουρκία, η Ελλάδα έχει βάλει μπροστά σχέδιο να περιοριστεί ο αριθμός των αναγνωρισμένων ευάλωτων προσφύγων, μέσω της θέσπισης πολύ πιο περιοριστικών κριτηρίων.

Τι λέει το υπουργείο

Πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ισχυρίζονται στην «Εφ.Συν.» ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να καταγραφεί ο πραγματικός αριθμός των ευάλωτων σύμφωνα με διεθνή στάνταρ, χωρίς ωστόσο να τα προσδιορίσουν, και επισημαίνουν ότι δεν νοείται να έρχεται στην Ελλάδα τόσο μεγάλος αριθμός ευάλωτων, περίπου οι μισοί από το σύνολο, εκτός αν, σημειώνουν, καταφεύγοντας σε μια μάλλον συνωμοσιολογική λογική, επιλέγουν οι διακινητές να στέλνουν ευάλωτους πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Η έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα καταγράφει μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα. «Οχι απλώς δεν παρατηρείται υπέρ το δέον αναγνώριση του καθεστώτος του ευάλωτου [...], αλλά αντιθέτως υπάρχουν πάρα πολλοί ευάλωτοι που δεν αναγνωρίζονται και αυτό έχει αποτέλεσμα να μην τους παρέχεται η περίθαλψη και η προστασία που χρειάζονται», σημειώνει.

Από τους ασθενείς ψυχικής υγείας που αξιολογήθηκαν, το 79% πληρούσε τα κριτήρια ώστε να παραπεμφθεί για περίθαλψη στην οργάνωση.

Δύο στους τρεις ανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα βίας και ένας στους πέντε ότι υπήρξε θύμα βασανιστηρίων. Περίπου οι μισές από τις 245 γυναίκες που επισκέφτηκαν την οργάνωση για γυναικολογική εξέταση το πρώτο εξάμηνο του έτους είχαν πέσει θύμα σεξουαλικής βίας, δύο στις τρεις κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους.

Αντιστρόφως, το 70% όσων παραπέμφθηκαν στον κοινωνικό λειτουργό της οργάνωσης ανήκαν σε εξαιρετικά ευάλωτες ομάδες, χωρίς να έχουν αναγνωριστεί ως τέτοιοι.

Ως ευάλωτοι αναγνωρίστηκαν λιγότεροι από το 30% των ασθενών της οργάνωσης που έπεσαν θύμα βασανιστηρίων και λιγότεροι από 15% των ασθενών ψυχικής υγείας με σοβαρές παθήσεις.

«Είναι ντροπή η εικόνα που υπάρχει σήμερα στα νησιά, εικόνα προχειρότητας, ευκαιριακής αντιμετώπισης και έλλειψης πολιτικής βούλησης, μια εικόνα η οποία φέρνει σε αντιπαράθεση την αλληλεγγύη των απλών πολιτών με την εικόνα που θέλει να παρουσιάσει η κυβέρνηση σαν το μοντέλο της Ευρώπης.

»Προκαλεί θλίψη, όταν βλέπεις ανθρώπους να νοσούν, να ταλαιπωρούνται και να απελπίζονται, τη στιγμή που υποτίθεται ότι, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, έχει εξομαλυνθεί η κατάσταση και λειτουργεί επιτυχημένα η ευρωτουρκική κοινή δήλωση», σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο διευθυντής προγραμμάτων της οργάνωσης, Απόστολος Βεΐζης.

Από efsyn.gr