Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου για τον καταυλισμό στην Μόρια της Λέσβου

Μυτιλήνη 27 Απριλίου 2016

Είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι οι συνθήκες στις οποίες κρατούνται τα ασυνόδευτα ανήλικα αλλά και γενικότερα οι κρατούμενοι στην Μόρια είναι απαράδεκτες. Ειδικότερα για τα ασυνόδευτα ανήλικα, το γεγονός ότι είναι όλα μαζί κλειδωμένα σε μια πτέρυγα με πολύ λίγο προαυλισμό στην επίσης περιορισμένη αυλή (κλουβί μέσα σε κλουβί), κάνει την κατάσταση εκρηκτική. Πολλά από αυτά είναι 40 - 60 μέρες φυλακισμένα και δεν μπορούν να πάνε πουθενά, τρώνε ανεπαρκώς και δεν έχουν νομική και ψυχολογική υποστήριξη στον χώρο τους παρά μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. Δεν έχουν καμία πρόσβαση στην εκπαίδευση και πολλά από αυτά είναι άρρωστα αλλά δεν τολμούν να το πουν. Και όταν τολμούν να βγάλουν εκπροσώπους για να κοινοποιήσουν τα αιτήματα τους δύσκολα μπορούν να προσπεράσουν τον φράχτη της σιωπής.

Την πτέρυγα των ασυνόδευτων ανηλίκων ορισμένοι την αποκαλούν «αόρατη πτέρυγα». Πριν από λίγες ημέρες η πτέρυγα αυτή έγινε «ορατή».

Το απόγευμα της Τρίτης 26 Απριλίου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εγκλεισμού προσφύγων στη Μόρια της Λέσβου ξέσπασε εξέγερση των κρατούμενων. Η εξέγερση ξεκίνησε από τον χώρο κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων, αμέσως μετά από την επίσκεψη που δέχθηκαν από τον αναπληρωτή υπουργό μεταναστευτικής πολιτικής Μουζάλα και τον Ολλανδό ομόλογό του. Η εξέγερση γρήγορα μεταδόθηκε με φωτιές σε κάδους σκουπιδιών και πετροπόλεμο με τις δυνάμεις των ΜΑΤ που έκαναν χρήση χειροβομβίδων κρότου λάμψης και δακρυγόνων προκειμένου να την καταστείλουν. Με τη βοήθεια κάποιων προσφύγων κατάφεραν να φύγουν από μέσα όλοι/ες οι εργαζόμενοι/ες και πολλοί αστυνομικοί. Μαζί τους φυγαδεύτηκαν προσωρινά και μερικά παιδιά. Τα περισσότερα όμως έμειναν μέσα. Στη συνέχεια η εξέγερση γενικεύτηκε σε ολόκληρο το χώρο του στρατοπέδου. Πολλοί πρόσφυγες έβαλαν φωτιές και κατέλαβαν το κέντρο προσπαθώντας να βγουν έξω από το κέντρο κράτησης φωνάζοντας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Πολλοί εργαζόμενοι στο στρατόπεδο έλεγαν ότι είναι ένα θαύμα που η εξέγερση καθυστέρησε τόσο πολύ να ξεσπάσει και προβλέπουν ότι από δω και στο εξής τέτοιες καταστάσεις θα συμβαίνουν συχνά.

Το στρατόπεδο της Μόριας εδώ και καιρό είναι ένας πολλαπλός χώρος παρανομίας. Είναι ένας χώρος όπου παρανομούν συνεχώς και σωρευτικά η ΕΕ και η ελληνική κυβέρνηση. Εκεί, σε έναν χώρο προορισμένο για δύο με δυόμισι χιλιάδες, ‘παστώνονται’ σήμερα περίπου 4000 με 4500 άτομα. Εκεί φυλακίζονται χιλιάδες πρόσφυγες που έχουν όλοι υποβάλει αίτηση ασύλου, παρά τις διεθνείς συνθήκες που προβλέπουν ότι οι αιτηθέντες άσυλο δεν μπορούν να βρίσκονται σε συνθήκες κράτησης. Εκεί βρίσκονται εγκλωβισμένα πολλά ασυνόδευτα παιδιά , κατά παράβαση των προβλεπομένων από τις διεθνείς συμβάσεις που υποχρεώνουν τις αρμόδιες αρχές να τα φιλοξενούν σε κάθε περίπτωση σε ανοικτές δομές.

Όμως, οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και ταυτόχρονα θυμούνται πολύ καλά για ποιους λόγους έφυγαν από τις χώρες τους. Η επαίσχυντη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας φαίνεται να αποδίδει τώρα καρπούς. Οι άνθρωποι που μεταναστεύουν αντιμετωπίζονται μαζικά ως εγκληματίες, επειδή προφανώς για την ‘Ευρώπη του ανθρωπισμού και του Διαφωτισμού’ είναι έγκλημα να μεταναστεύεις για να γλιτώσεις τον πόλεμο και τη φτώχεια. Οι πληθυσμοί των μετακινουμένων διαχωρίζονται με αυθαίρετα εθνοτικά κριτήρια σε ‘απελάσιμους μετανάστες’ και ‘επιλέξιμους πρόσφυγες’. Στους πρώτους δεν αναγνωρίζεται κανένα δικαίωμα να υποβάλλουν αιτήσεις ασύλου και επαναπροωθούνται με συνοπτικές διαδικασίες στην Τουρκία. Στους δεύτερους αυτό το δικαίωμα ‘παραχωρείται’, αλλά με όρους εξευτελιστικούς που δεν προοιωνίζονται τίποτα καλό για την τύχη πολλών εξ αυτών των αιτήσεων. Μοναδική έγνοια της ΕΕ και της πρόθυμης ελληνικής κυβέρνησης είναι να ανακοπούν πάση θυσία οι μεταναστευτικές ροές. Στο καντάρι αυτής της πολιτικής επιλογής ζυγίζουν τις ανάγκες ζωής των ανθρώπων και αποφασίζουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους.

Ταυτόχρονα όμως δυσοίωνες σκέψεις προκαλούν οι δηλώσεις στα ΜΜΕ του κ. Μουζάλα μετά την εξέγερση (http://www.era-aegean.gr/?p=10746). Ο υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής ούτε λίγο ούτε πολύ ξεκαθάρισε ότι καταστάσεις εξέγερσης θα είναι εφεξής απολύτως αναμενόμενες! Υποστήριξε μάλιστα ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίζουμε τέτοια συμβάντα στο μέλλον. «Πρέπει να είμαστε επιεικείς όμως» είπε ο κύριος Μουζάλας, χωρίς όμως να ξεκαθαρίσει πόση επιείκεια ζητάει η ελληνική κυβέρνηση για την επιλογή της να στηρίξει ενθουσιωδώς τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας. Είπε επίσης: «Σήμερα αναγκαστήκαμε να χρησιμοποιήσουμε και βία, πρέπει να ισορροπήσουμε τις καταστάσεις με αξιοπρέπεια και για μας και για αυτούς τους ανθρώπους». Η ρητορική ευελιξία του υπουργού φανερώνει εντέλει τις πολιτικές επιλογές που η κυβέρνηση υπηρετεί. Όταν η αξιοπρέπεια χρειάζεται να ‘ισορροπεί’ ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενα μέρη, τότε ο κύβος ερρίφθη! Δεν μπορούμε να είμαστε όλοι αξιοπρεπείς. Η ‘αξιοπρέπεια’ της Ευρώπης και της Ελλάδας απαιτεί την ταπείνωση των προσφύγων και μεταναστών. Μόνο που όταν τους πρόσφυγες και μετανάστες τους κάνουμε φυλακισμένους εχθρούς μας, τότε η μόνη αξιοπρέπεια που τους απομένει είναι η εξέγερση! Γι αυτό ο κ. Μουζάλας είναι τόσο συγκαταβατικός απέναντι στις ‘αναμενόμενες εξεγέρσεις’.

Στη Μόρια του 2016 έχουμε, τηρουμένων των αναλογιών, μια Παγανή του 2008! Ανθρώπους βουτηγμένους στην απελπισία και στο θυμό του φυλακισμένου από τη μια και κατασταλτικές πολιτικές από την άλλη. Η βελτίωση των συνθηκών κράτησης δεν αρκεί. Πολύ γρήγορα μορφές αντίδρασης όπως η απεργία πείνας και η εξέγερση θα γίνουν φαινόμενα καθημερινά. Μόνη διέξοδος για τους ανθρώπους που διαβαίνουν τα σύνορα και μόνη επιτρεπτή πολιτική για την Ευρώπη είναι η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Αυτοί οι άνθρωποι που μεταναστεύουν μαζικά χρειάζεται να ελευθερωθούν, να συνεχίσουν ανεμπόδιστα το ταξίδι τους, να ενωθούν με τις οικογένειές τους, να βρουν μια νέα προοπτική ζωής σε χώρες που αυτή την προοπτική με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την κατέστρεψαν με τους πολέμους που εξαπέλυσαν, υποστήριξαν ή ανέχτηκαν στις χώρες από τις οποίες αυτοί προέρχονται. Αντιμετωπίζοντας κυνηγημένους, στερημένους, γυναίκες, παιδιά και υπερήλικες ως εχθρούς, η Ευρώπη δείχνει την πρόθεσή της να ολοκληρωθεί ως συμμαχία των εκμεταλλευτών και όχι ως Ευρώπη των λαών. Αυτή η Ευρώπη θα πάει στα σκουπίδια μαζί με τις στρατόπεδα συγκέντρωσης που ‘φυλάσσουν’ τα σύνορά της!

Το ανθρωπιστικό περιεχόμενο της συμφωνίας ΕΕ- Τουρκίας είναι φανερό ότι έχει εξαερωθεί πριν ακόμη στεγνώσει η μελάνη της υπογραφής της. Αυτή η συμφωνία όρθωσε τείχη παντού: στρατόπεδα εγκλεισμού στην Ελλάδα και φυλακές στην Τουρκία. Το παιχνίδι του παζαρέματος που έκανε την Τουρκία φίλτρο απώθησης των μεταναστών και προσφύγων με αντάλλαγμα την αναθέρμανση της διαδικασίας ένταξής της στην ΕΕ ήταν το χειρότερο δυνατό σενάριο. Η Τουρκία πρέπει να πάψει να παίζει το ρόλο του χωροφύλακα της Ευρώπης, πρέπει να μην αποκτήσει καμία αρμοδιότητα σε θέματα ασύλου και να παραμείνει ως – έστω και με το αζημίωτο- απλός διεκπεραιωτής νόμιμων διόδων προσπέλασης στις ευρωπαϊκές χώρες.

Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ότι:

• Η κυβέρνηση θα πρέπει να μεριμνήσει για την άμεση μεταφορά των ασυνόδευτων ανηλίκων σε ανοιχτές δομές φιλοξενίας (μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι και το ΠΙΚΠΑ Μυτιλήνης), τη δημιουργία εκπαιδευτικών δομών με διερμηνείς που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες τους, για την καλύτερη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους.
  
  
• Παράλληλα, η χωροθέτηση των οικισμών και γενικότερα των κατοικιών των προσφύγων – μεταναστών που θα μείνουν τελικά στην Ελλάδα δεν θα πρέπει να γίνει με ευκαιριακά κριτήρια που μπορεί να οδηγήσουν είτε στην γκετοποίηση είτε στην βίαιη ένταξή τους στην τοπική κοινωνία αλλά μέσα από διαδικασίες συμμετοχικού – συνεργατικού χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τη γνώμη των ίδιων των προσφύγων – μεταναστών και των κατοίκων των περιοχών όπου θα εγκατασταθούν.
  
  
• Τέλος, η ελληνική και η ευρωπαϊκή δικαιοσύνη πρέπει να χαρακτηρίσουν την Τουρκία ως χώρα μη ασφαλή, όπως πριν λίγα χρόνια Γερμανικά δικαστήρια χαρακτήρισαν την Ελλάδα χώρα μη ασφαλή για τους πρόσφυγες.
  
  
  Οι τύχες των προσφύγων δεν μπορεί να κρίνονται από βραχυπρόθεσμα γεωπολιτικά συμφέροντα!